Kijk eens op de doos. Of hoe misleidend etiketten zijn
WEET WAT JE EETDe voorbije decennia is de voedselconsument steeds bewuster en kritischer geworden. We kijken allemaal wel eens op het etiket van onze voedingswaren. Dat weten voedselfabrikanten en ze doen er alles aan om ons vertrouwen terug te winnen.
Voor de voedingsindustrie betekent 'clean label' dat de oude additieven, met al hun negatieve bijklanken, worden vervangen zodat de lijst van bestanddelen niet langer chemisch of kunstmatig klinkt. De illusie wordt gewekt dat het product is vervaardigd met traditionele technieken die de klant niet als kunstmatig ervaart
Zo lees je de nieuwe generatie voedingslabels
Toegevoegde vitamines: Fabrieksversies van vitamines die je in natuurlijke voeding aantreft. Ascorbinezuur (door de mens gemaakte vitamine C) wordt gesynthetiseerd uit genetisch aangepaste maïs. Kunstmatig vitamine E wordt uit petroleum gewonnen.
Oplosbare vezel: Een begrip dat gezonder klinkt dan 'bewerkt zetmeel', dat wordt gebruikt om de hoeveelheid voedzame ingrediënten in bewerkt voedsel te verminderen en de kosten van de fabrikant te drukken.
'Natuurlijke' kleurstoffen: Het enige verschil tussen deze en kunstmatige kleurstoffen is dat ze afgeleid zijn van pigmenten die in de natuur voorkomen. Ze worden echter allebei met dezelfde chemische industriële processen vervaardigd, waaronder extractie met het gebruik van harde solventen.
Kunstmatige 'light' zoetstoffen: Verscheidene grootschalige studies vonden een verband tussen de consumptie van kunstmatige zoetstoffen en gewichtstoename. Het bewijs groeit dat ze ook het risico op diabetes van het type 2 kunnen vergroten.
Enzymen: Worden toegevoegd om brood langer zacht te houden. Worden geïnjecteerd in minderwaardige runderen (zoals melkvee) voor ze worden geslacht om hun vlees malser te maken. Ook in fruitsappen om die een 'wolkige', natuurlijker uitzicht te geven.
'Verpakt in beschermende atmosfeer': Voedsel dat is 'vergast' in bewerkte lucht om de houdbaarheid te verlengen. Deze verpakkingsmethode remt het optreden van wat voedselfabrikanten 'opgewarmde smaak' noemen, een onprettige smaak die eigen is aan fabrieksvoedsel.
Rund/varkens/gevogelteproteïne: Collageen onttrokken aan karkassen van geslachte dieren, bewerkt tot een poeder en toegevoegd aan minderwaardig vlees. Ze verhogen het proteïne- of eiwitgehalte op het etiket en in combinatie met water is het een vervangmiddel voor vlees.
'Gewassen' sla: Sla gereinigd met leidingwater waar naast chloor ook vloeibare fruitzuren zijn toegevoegd om de groei van bacteriën te verhinderen.
'Pure' plantaardige olie: Industrieel geraffineerde, gebleekte en ontgeurde oliën. Voedselfabrikanten voegen er vaak chemische stoffen aan toe die de baktijd van de olie verlengen.
Door voedselschandalen allerhande zijn we sceptischer geworden. Ingrediënten en additieven met lange chemische namen en de E-nummers (de code van de Europese Unie voor additieven) maken ons wantrouwig.
Grote kuis
"De voedingsindustrie is al enkele jaren bezig met een grote kuis die er vooral op gericht is alarmerende begrippen en codes op het etiket te vervangen door begrippen die ons moeten geruststellen. 'Natuurlijk', 'zonder additieven', 'zonder bewaarmiddelen', dat sust onze bedachtzaamheid en doet ons kopen. Maar het is slechts een kwestie van semantiek, een woordspelletje", stelt de Britse voedingsspecialiste Joanna Blythman in haar jongste boek 'Swallow This: Serving Up The Food Industry's Darkest Secrets' . Oude wijn in nieuwe zakken?
Blythman: "Jarenlang behandelde de voedselindustrie ons, de consument, als wetenschappelijke nitwits die chemische bestanddelen als vies en gevaarlijk ervaarden. Alles is toch opgebouwd uit chemische elementen, tot ons lichaam toe, zo luidde het weerwoord op onze weerzin voor alles wat naar chemie ruikt. Mochten we wat meer begrip hebben van de wetenschap, zouden we ons geen zorgen hoeven te maken. Intussen weten fabrikanten dat we vertrouwde ingrediënten verkiezen en dat hun vermelding op het etiket garant staat voor verkoopssucces".
Proper etiket
Zo stelde de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods Market een lijst op van meer dan 70 additieven en industriële ingrediënten die ze niet langer toeliet in de producten die ze verkoopt. Wat bijvoorbeeld maïssiroop rijk aan fructose betreft, een zoetstof die mee verantwoordelijk wordt geacht voor de obesitasepidemie in de VS, kregen leveranciers tot eind 2010 de tijd om het uit hun producten te verwijderen.
Dezelfde maïsssiroop wordt ook gelinkt aan jicht, hypertensie, leververvetting en diabetes van het type 2. Whole Foods Market mag dan het imago hebben zich op bezorgde en vooral rijkere klanten te richten, ook andere supermarktketens en voedselfabrikanten over de hele wereld weten intussen dat het vermoeden van 'natuurlijkheid' gelijk staat aan consumentenvertrouwen.
"Vandaar het concept van 'clean label', het 'proper etiket'", stelt Blythman. "Dit idee komt uit de marge van de biowinkels en is wegens het succes daar in de voorbije tien jaar tot de mainstream doorgedrongen. Een wettelijke basis voor het begrip is er niet. Voor de voedingsindustrie betekent 'clean label' dat de oude additieven, met al hun negatieve bijklanken, worden vervangen zodat de lijst van bestanddelen niet langer chemisch of kunstmatig klinkt. De illusie wordt gewekt dat het product is vervaardigd met traditionele technieken die de klant niet als kunstmatig ervaart".
Uitdaging
"Uiteraard mag de hele operatie de voedselfabrikant niet op kosten jagen. De uitdaging bestaat erin alternatieve ingrediënten te vinden die hetzelfde doen als de oude, verguisde garde. Ze moeten goedkoper zijn dan hun natuurlijke equivalenten, de houdbaarheidstermijn mag niet verkorten en ze moeten makkelijk te verwerken zijn. Alleen: we moeten ze smakelijker voorstellen".
De consument die nog altijd piekert over E-nummers, loopt hopeloos achter. Blythman: "De voedselfabrikanten zijn je angsten altijd een stapje voor. Fosfaten in charcuterie worden 'fosfaatvervangers' die een etiket zonder E-nummer toestaan. 'Tapiocazetmeel' klinkt beter dan 'ammoniumpolyfosfaat E452'. Maar het zetmeel van de tropische knol doet in je hesp net hetzelfde: het water vasthouden dat in de ham werd gespoten".
E300-21 wordt rozemarijnextract
In brood en andere bakkersproducten worden emulgatoren - stoffen die helpen bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn zoals vloeistoffen en vetten - zoals sojalecithine of E471 vervangen door rijstextracten. Die laten bovendien meer water in het recept toe zodat de fabrikant minder duurdere bestanddelen moet gebruiken
"Je zal ook niet beginnen steigeren als je leest dat er 'rozemarijnextract' in je rustiek en ambachtelijk ogende salami zit. Geloof echter niet dat je salami gearomatiseerd werd met naar de zomerse Provence geurende rozemarijn. Rozemarijnextract is een 'proper-etiket-benaming' ter vervanging van de oude antioxidanten E300-21. Die worden gebruikt om te verhinderen dat voedsel ranzig wordt en verkleurt en dus om hun houdbaarheidstermijn te verlengen. In wezen zijn het bewaarmiddelen. Rozemarijnextracten hebben wel degelijk een E-nummer (E392), maar fabrikanten zetten liever het poëtischer 'extract van rozemarijn' op het etiket. Niet dat je rozemarijn zal proeven. De antioxidante chemische stoffen in het kruid worden geïsoleerd in een proces dat alle smaak en geur verwijdert. Dat gebeurt ofwel door de omstreden vloeistof-extractiemethode waarbij koolstofdioxide wordt gebruikt, of door het gebruik van chemische solventen zoals hexaan (uit de distillatie van petroleum), ethanol (alcohol uit de fermentatie van suiker en zetmeel) en aceton (het ontvlambare oplosmiddel waarmee je nagellak verwijdert)".
Kleurstoffen
"Het woord 'kleurstof' tref je ook steeds minder aan op etiketten. Die zijn vervangen door 'extract van wortel, paprika, rode biet'. Vergis je niet: caroteen, het 'extract van wortel' dat voor een mooie oranje kleur zorgt, wordt op dezelfde manier uit wortelen gehaald als extract van rozemarijn uit het kruid wordt gehaald. Extracten hebben niets van de voedingswaarde van het kruid, de vrucht of de groente waaruit ze werden geëxtraheerd".
Water in je brood
"In brood en andere bakkersproducten worden emulgatoren - stoffen die helpen bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn zoals vloeistoffen en vetten - zoals sojalecithine of E471 vervangen door rijstextracten. Die laten bovendien meer water in het recept toe zodat de fabrikant minder duurdere bestanddelen moet gebruiken".
De lijst voorbeelden is schier eindeloos. Alleen lijkt de operatie 'proper etiket' niet écht de grote schoonmaak die de voedingsindustrie zichzelf zou hebben opgelegd. Ze heeft meer weg van een operatie 'veeg maar onder de mat'.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
‘Voorbruinen’ onder de zonnebank of toch maar die zelfbruiner? Dermatoloog geeft advies voor een zongebruind kleurtje
De zon laat zich voorlopig nog niet zien, dus gaan sommige mensen naar de zonnebank om wat te bruinen. Is dat eigenlijk een goed idee, of net schadelijk voor je gezondheid? En hoe zit het met zelfbruiners? Wij vroegen het aan dermatoloog Thomas Maselis. -
Tweakers
Welke laptops kunnen pronken met de beste batterij? “De langste accuduur van maar liefst 19 uur en 21 minuten hebben we op dit toestel gemeten”
De bedenkers van de laptop hadden destijds een helder doel: computers makkelijk overal mee naartoe nemen. In bepaalde omstandigheden wil je zo’n ding dan ook gebruiken op plaatsen waar niet meteen een stopcontact in de buurt is. En dat liefst zo lang mogelijk. Laptopexpert Jelle Stuip van technologiesite Tweakers tipt daarom, binnen drie prijsklassen, de laptops met een langgerekt batterijleven. -
PREMIUM
“Vanaf je 50ste heeft iedereen mijten in zijn haar”: biologe legt uit wat mijten precies zijn, en wat je kunt doen als je er last van hebt
Dagelijks worden we omringd door duizenden krioelende beestjes. Onder hen ook mijten. Biologe Anne-Catherine Mailleux vertelt waar we die vooral tegenkomen en hoe schadelijk ze écht zijn. “Over het algemeen leggen mijten vijftig tot honderd eieren, iedere twee à drie maanden. Maar ze hebben ook een functie: zo zijn de huisstofmijten voor de meeste mensen vooral handige schoonmakers van de huidschilfers in ons bed.” -
-
Mijntelco
Niet langer gebonden aan de (mindere) modem van je operator: kiezen we binnenkort zelf ons ideale apparaat?
Als het van het BIPT afhangt, kunnen we straks kiezen welke modem we nemen wanneer we een nieuw internetabonnement afsluiten. De Belgische telecomregulator kondigde daar eind vorig jaar een ontwerpbesluit voor aan. Het zou betekenen dat je als klant niet langer verplicht bent om de modem van je internetprovider te gebruiken, maar je eigen apparaat kan aansluiten op het netwerk. Mijntelco.be zoekt uit of dat een goede verandering zou zijn. -
Klaar voor de lente? Dit zijn de 3 grootste tassentrends voor dit seizoen
De lente is in het land. Tijd om je wintergarderobe in te ruilen voor een zonnigere kleerkast. Een nieuwe handtas fleurt je outfit instant op. Benieuwd naar de tassentrends dit seizoen? Die beloven veel goeds. Van handtassen zo fluffy als een kussen tot héél veel glitters: dit zijn de drie opvallendste lententrends. -
PREMIUM
“De rug is één van de moeilijkste plekken om vet weg te werken”: met deze oefeningen van Lieven Maesschalck pak je die ‘muffin-top’ aan
Als je een strakke broek aantrekt, zijn ze daar plots: de vetrolletjes op je (onder)rug. “De beste manier om daarvan verlost te raken, is een combinatie van gewichtsverlies en oefeningen die je rugspieren versterken”, zegt topkinesist Lieven Maesschalck. Hij legt uit hoe je daaraan begint, en geeft enkele oefeningen die je meteen kunt doen. -
‘Ik slaap links’: aan welke kant van het bed je slaapt, zegt veel meer dan je zou denken
Ben jij iemand die standaard links in bed ligt? Of plof je automatisch aan de rechterkant neer? Bijna iedereen heeft een voorkeur. De kant waar jij de nacht doorbrengt, blijkt veel te zeggen over de kwaliteit van jouw slaap, je persoonlijkheid én zelfs muzieksmaak.
