Kijk eens op de doos. Of hoe misleidend etiketten zijn
WEET WAT JE EETDe voorbije decennia is de voedselconsument steeds bewuster en kritischer geworden. We kijken allemaal wel eens op het etiket van onze voedingswaren. Dat weten voedselfabrikanten en ze doen er alles aan om ons vertrouwen terug te winnen.
Delen per e-mail
Voor de voedingsindustrie betekent 'clean label' dat de oude additieven, met al hun negatieve bijklanken, worden vervangen zodat de lijst van bestanddelen niet langer chemisch of kunstmatig klinkt. De illusie wordt gewekt dat het product is vervaardigd met traditionele technieken die de klant niet als kunstmatig ervaart
Zo lees je de nieuwe generatie voedingslabels
Toegevoegde vitamines: Fabrieksversies van vitamines die je in natuurlijke voeding aantreft. Ascorbinezuur (door de mens gemaakte vitamine C) wordt gesynthetiseerd uit genetisch aangepaste maïs. Kunstmatig vitamine E wordt uit petroleum gewonnen.
Oplosbare vezel: Een begrip dat gezonder klinkt dan 'bewerkt zetmeel', dat wordt gebruikt om de hoeveelheid voedzame ingrediënten in bewerkt voedsel te verminderen en de kosten van de fabrikant te drukken.
'Natuurlijke' kleurstoffen: Het enige verschil tussen deze en kunstmatige kleurstoffen is dat ze afgeleid zijn van pigmenten die in de natuur voorkomen. Ze worden echter allebei met dezelfde chemische industriële processen vervaardigd, waaronder extractie met het gebruik van harde solventen.
Kunstmatige 'light' zoetstoffen: Verscheidene grootschalige studies vonden een verband tussen de consumptie van kunstmatige zoetstoffen en gewichtstoename. Het bewijs groeit dat ze ook het risico op diabetes van het type 2 kunnen vergroten.
Enzymen: Worden toegevoegd om brood langer zacht te houden. Worden geïnjecteerd in minderwaardige runderen (zoals melkvee) voor ze worden geslacht om hun vlees malser te maken. Ook in fruitsappen om die een 'wolkige', natuurlijker uitzicht te geven.
'Verpakt in beschermende atmosfeer': Voedsel dat is 'vergast' in bewerkte lucht om de houdbaarheid te verlengen. Deze verpakkingsmethode remt het optreden van wat voedselfabrikanten 'opgewarmde smaak' noemen, een onprettige smaak die eigen is aan fabrieksvoedsel.
Rund/varkens/gevogelteproteïne: Collageen onttrokken aan karkassen van geslachte dieren, bewerkt tot een poeder en toegevoegd aan minderwaardig vlees. Ze verhogen het proteïne- of eiwitgehalte op het etiket en in combinatie met water is het een vervangmiddel voor vlees.
'Gewassen' sla: Sla gereinigd met leidingwater waar naast chloor ook vloeibare fruitzuren zijn toegevoegd om de groei van bacteriën te verhinderen.
'Pure' plantaardige olie: Industrieel geraffineerde, gebleekte en ontgeurde oliën. Voedselfabrikanten voegen er vaak chemische stoffen aan toe die de baktijd van de olie verlengen.
Door voedselschandalen allerhande zijn we sceptischer geworden. Ingrediënten en additieven met lange chemische namen en de E-nummers (de code van de Europese Unie voor additieven) maken ons wantrouwig.
Grote kuis
"De voedingsindustrie is al enkele jaren bezig met een grote kuis die er vooral op gericht is alarmerende begrippen en codes op het etiket te vervangen door begrippen die ons moeten geruststellen. 'Natuurlijk', 'zonder additieven', 'zonder bewaarmiddelen', dat sust onze bedachtzaamheid en doet ons kopen. Maar het is slechts een kwestie van semantiek, een woordspelletje", stelt de Britse voedingsspecialiste Joanna Blythman in haar jongste boek 'Swallow This: Serving Up The Food Industry's Darkest Secrets' . Oude wijn in nieuwe zakken?
Blythman: "Jarenlang behandelde de voedselindustrie ons, de consument, als wetenschappelijke nitwits die chemische bestanddelen als vies en gevaarlijk ervaarden. Alles is toch opgebouwd uit chemische elementen, tot ons lichaam toe, zo luidde het weerwoord op onze weerzin voor alles wat naar chemie ruikt. Mochten we wat meer begrip hebben van de wetenschap, zouden we ons geen zorgen hoeven te maken. Intussen weten fabrikanten dat we vertrouwde ingrediënten verkiezen en dat hun vermelding op het etiket garant staat voor verkoopssucces".
Proper etiket
Zo stelde de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods Market een lijst op van meer dan 70 additieven en industriële ingrediënten die ze niet langer toeliet in de producten die ze verkoopt. Wat bijvoorbeeld maïssiroop rijk aan fructose betreft, een zoetstof die mee verantwoordelijk wordt geacht voor de obesitasepidemie in de VS, kregen leveranciers tot eind 2010 de tijd om het uit hun producten te verwijderen.
Dezelfde maïsssiroop wordt ook gelinkt aan jicht, hypertensie, leververvetting en diabetes van het type 2. Whole Foods Market mag dan het imago hebben zich op bezorgde en vooral rijkere klanten te richten, ook andere supermarktketens en voedselfabrikanten over de hele wereld weten intussen dat het vermoeden van 'natuurlijkheid' gelijk staat aan consumentenvertrouwen.
"Vandaar het concept van 'clean label', het 'proper etiket'", stelt Blythman. "Dit idee komt uit de marge van de biowinkels en is wegens het succes daar in de voorbije tien jaar tot de mainstream doorgedrongen. Een wettelijke basis voor het begrip is er niet. Voor de voedingsindustrie betekent 'clean label' dat de oude additieven, met al hun negatieve bijklanken, worden vervangen zodat de lijst van bestanddelen niet langer chemisch of kunstmatig klinkt. De illusie wordt gewekt dat het product is vervaardigd met traditionele technieken die de klant niet als kunstmatig ervaart".
Uitdaging
"Uiteraard mag de hele operatie de voedselfabrikant niet op kosten jagen. De uitdaging bestaat erin alternatieve ingrediënten te vinden die hetzelfde doen als de oude, verguisde garde. Ze moeten goedkoper zijn dan hun natuurlijke equivalenten, de houdbaarheidstermijn mag niet verkorten en ze moeten makkelijk te verwerken zijn. Alleen: we moeten ze smakelijker voorstellen".
De consument die nog altijd piekert over E-nummers, loopt hopeloos achter. Blythman: "De voedselfabrikanten zijn je angsten altijd een stapje voor. Fosfaten in charcuterie worden 'fosfaatvervangers' die een etiket zonder E-nummer toestaan. 'Tapiocazetmeel' klinkt beter dan 'ammoniumpolyfosfaat E452'. Maar het zetmeel van de tropische knol doet in je hesp net hetzelfde: het water vasthouden dat in de ham werd gespoten".
E300-21 wordt rozemarijnextract
In brood en andere bakkersproducten worden emulgatoren - stoffen die helpen bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn zoals vloeistoffen en vetten - zoals sojalecithine of E471 vervangen door rijstextracten. Die laten bovendien meer water in het recept toe zodat de fabrikant minder duurdere bestanddelen moet gebruiken
"Je zal ook niet beginnen steigeren als je leest dat er 'rozemarijnextract' in je rustiek en ambachtelijk ogende salami zit. Geloof echter niet dat je salami gearomatiseerd werd met naar de zomerse Provence geurende rozemarijn. Rozemarijnextract is een 'proper-etiket-benaming' ter vervanging van de oude antioxidanten E300-21. Die worden gebruikt om te verhinderen dat voedsel ranzig wordt en verkleurt en dus om hun houdbaarheidstermijn te verlengen. In wezen zijn het bewaarmiddelen. Rozemarijnextracten hebben wel degelijk een E-nummer (E392), maar fabrikanten zetten liever het poëtischer 'extract van rozemarijn' op het etiket. Niet dat je rozemarijn zal proeven. De antioxidante chemische stoffen in het kruid worden geïsoleerd in een proces dat alle smaak en geur verwijdert. Dat gebeurt ofwel door de omstreden vloeistof-extractiemethode waarbij koolstofdioxide wordt gebruikt, of door het gebruik van chemische solventen zoals hexaan (uit de distillatie van petroleum), ethanol (alcohol uit de fermentatie van suiker en zetmeel) en aceton (het ontvlambare oplosmiddel waarmee je nagellak verwijdert)".
Kleurstoffen
"Het woord 'kleurstof' tref je ook steeds minder aan op etiketten. Die zijn vervangen door 'extract van wortel, paprika, rode biet'. Vergis je niet: caroteen, het 'extract van wortel' dat voor een mooie oranje kleur zorgt, wordt op dezelfde manier uit wortelen gehaald als extract van rozemarijn uit het kruid wordt gehaald. Extracten hebben niets van de voedingswaarde van het kruid, de vrucht of de groente waaruit ze werden geëxtraheerd".
Water in je brood
"In brood en andere bakkersproducten worden emulgatoren - stoffen die helpen bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn zoals vloeistoffen en vetten - zoals sojalecithine of E471 vervangen door rijstextracten. Die laten bovendien meer water in het recept toe zodat de fabrikant minder duurdere bestanddelen moet gebruiken".
De lijst voorbeelden is schier eindeloos. Alleen lijkt de operatie 'proper etiket' niet écht de grote schoonmaak die de voedingsindustrie zichzelf zou hebben opgelegd. Ze heeft meer weg van een operatie 'veeg maar onder de mat'.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Laat niet alleen je borsten checken: “Door onwetendheid over vulva- en vaginakanker blijven veel vrouwen met symptomen rondlopen”
-
Salaris
Boekhouder of financieel analist: dit zijn de lonen in de financiële sector
Boekhouder en verzekeringsadviseur staan naast verpleegkundige, technieker en ICT-verantwoordelijke op de lijst met meest gegeerde profielen in Vlaanderen. Als specialist in finance hoef je dus niet lang naar werk te zoeken. Maar krijg je ook loon naar werken om continu met geldzaken bezig te zijn? Jobat.be zocht het uit. -
PREMIUM
Adios haardos? Cosmetisch wetenschapper René legt uit wat je kan doen tegen haaruitval
Wellicht heb je het al gemerkt: waar douchen vroeger hoogstens enkele slachtoffers eiste, heeft het afvoerputje steeds meer weg van een massagraf. Alsof we meer haar verliezen dan anders. Een gevolg van gesloten kappersdeuren, coronastress en het binnenzitten? Of is het gewoon de tijd van het haar? -
-
Hallo, tijd van de maand: maar niemand die het ziet dankzij deze aangepaste make-uproutine
Het gevoel alsof iemand vannacht een potje voetbal speelde met je ingewanden. Een onstilbare appetijt voor alle mogelijke vormen van chocolade. Een rothumeur dat besmettelijker is dan eender welk lockdownfeestje. Welkom in de wondere wereld van PMS. En tot overmaat van (k)ramp is dat allemaal ook nog eens allemaal in de spiegel te zien. Maar gelukkig kan je daar wél iets aan doen. Beautyredactrice Sophie vertelt hoe je je beautyroutine aanpast aan je hormoonschommelingen. -
WEET WAT JE EET
De duistere geheimen van de voedingsindustrie
De schandelijke mishandeling van varkens in het slachthuis van Tielt en onze daaropvolgende (tijdelijke) afkeer voor worst en kotelet. De actie 'dagen zonder vlees'. De heisa rond onverdoofd slachten. Het zijn slechts enkele van de vele aanwijzingen dat we als consument twee keer beginnen nadenken als de vraag 'wat eten we vanavond?' wordt gesteld. Recent werd het onthullende boek van de Britse voedingsexperte Joanna Blythman naar het Nederlands vertaald. De publicatie van 'Slik je dat? Wat je niet mag weten over je eten' heeft zijn effect niet gemist. Wij brachten twee jaar geleden, naar aanleiding van dat verontrustende rapport, al de reeks 'Weet wat je eet'. De hoogtepunten daaruit brengen we vandaag nog eens naar voren. Samengevat: alles wat niet vers is en dus werd bewerkt, bevat rotzooi die slecht is voor je gezondheid. -
PREMIUM
Uitgetest: de 1 uur-kuur. Kan je een goede gewoonte ontwikkelen in 60 minuten? “Elke dag 10 minuten, daar bied je geen weerstand tegen”
-
Loopbaanbegeleiding: hoe werkt het en hoe weet je of het iets voor jou is?
Uitgekeken op jouw job? Knaagt er iets, maar kan je niet goed zeggen wat? Heb je het helemaal gehad met jouw bedrijf of sommige collega’s? Weet dat je meestal recht hebt op loopbaanbegeleiding, waarbij je samen met een vaste begeleider je werksituatie onder de loep neemt. Jobat.be vat de essentie samen.