12 gendergerelateerde termen die je moet kennen

“Çavaria wil het leven voor LGBTQI-personen in België makkelijker maken. Ik werk heel graag voor deze organisatie en ik ben heel blij met het werk dat we doen”, zegt Elisa, die non-binair is. De voornaamwoorden waarmee Elisa zich identificeert zijn zowel zij/haar als die/hun. “Iemand met de juiste voornaamwoorden aanspreken is even belangrijk als iemand bij de juiste naam noemen. Als iemand jou niet bij de juiste naam noemt, voel jij je ook niet goed. Fouten maken mag, zolang je respect toont. En als je niet zeker bent van hoe iemand wil worden aangesproken, vraag het dan gewoon even.”

Terwijl je geslacht gebaseerd is op wat dokters bij je geboorte op je certificaat schreven, is gender niet meer dan een sociaal construct. Bij dat sociale construct, gecreëerd door de samenleving, horen bepaalde regels, een geheel van sociale en culturele kenmerken. Iemands gender stemt niet per se overeen met het gender dat typisch (volgens de verwachtingen van de samenleving) bij iemands geslachtsorgaan hoort.

Dit verwijst naar de biologische geslachtskenmerken van een persoon, af te leiden van bijvoorbeeld chromosomen, genen, hormonen en duidelijke lichamelijke kenmerken. Geslacht heeft niets te maken met gender. 

Het gender van iemand die cis is, stemt overeen met het geslacht waarmee ze geboren werden. Iemand die geboren wordt met een penis en zich een man voelt, is cisgender.

Transgender is een term voor iemand wiens gender niet overeenkomt met het geslacht waarmee die persoon geboren werd. Een transgender man bijvoorbeeld is iemand die met een vagina geboren werd, en mogelijks de overgang naar een mannelijke genderidentiteit wil maken. Sam Bettens is een transman. Bo Van Spilbeeck is een transvrouw. 

Cishet is een Engelse term voor iemand die cisgender en heteroseksueel is. Cisgender is een gendergerelateerde term, terwijl heteroseksueel een term is die te maken heeft met je seksuele oriëntatie. 

Bij ongeveer 1 op de 4.000 geboortes wordt een intersekse-variatie vastgesteld, waarbij het lichaam zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken vertoont. 

Binaire mensen gaan uit van een tweedeling in gender. “Onder de term binaire genders horen cismannen, cisvrouwen, transmannen en transvrouwen”, zegt Schanzer.

“Non-binaire mensen vallen deels of volledig buiten de groep van binaire mensen. Ze herkennen zichzelf niet in de binaire opdeling van gender (de klassieke tweedeling van gender) en alle verwachtingen die daarmee gepaard gaan. Iemand die non-binair is, kan transgender zijn, of genderfluïde of of alles tegelijkertijd”, aldus Schanzer. Charlie Dewulf is non-binair.

Iemand die zich androgyn uitdrukt, houdt geen rekening met gendernormen en wat hun* gender of geslacht is. “Maar de nadruk ligt hier op iemands persoonlijke expressie", zegt Schanzer. “Bijvoorbeeld de manier van praten, kleden en gedragen. Een androgyn persoon gebruikt kenmerken die zowel mannelijk kunnen zijn als vrouwelijk, alles daartussenin en daarbuiten. Los van het gender waarmee die persoon zich identificeert. Harry Styles identificeert zich bijvoorbeeld als man, maar kleedt zich androgyn.”

Agender personen hebben geen beleving van gender, of ervaren een afwezigheid van gender. Men noemt dit ook wel ‘genderloos’ zijn. “Meestal wordt het onder de paraplu-term non-binair gezet, maar niet altijd”, weet Schanzer. “Iemand die agender is, kan ook non-binair zijn en andersom. Een agender persoon voelt zich noch man, noch vrouw, noch een ander gender.”

“Iemand die genderfluïde is, heeft het gevoel dat het gender met de tijd fluctueert.” Genderfluïde personen voelen hun gender bij wijze van spreken ‘vloeien’ tussen verschillende identiteiten op het spectrum. Miley Cyrus is genderfluïde.

“Iemand die gendernon-conform is, gedraagt of kleedt zich niet naar de verwachtingen of stereotypes die bij de binaire geslachten horen. Bijvoorbeeld: jongens dragen blauw, en meisjes dragen roze”, aldus Schranzer. Gendernon-conform is dus niet passend bij wat men normaliter verwacht bij een bepaalde sekse. 

“De termen androgyn en gendernon-conform overlappen elkaar inderdaad een beetje, maar het hangt af van met welke term de persoon de meeste affiniteit voelt. Taal is heel subjectief. De identificatie heeft dus meer te maken met iemands gevoel dan met een vaste definitie van een woord.” Jonathan Van Ness uit de serie Queer Eye is gendernon-conform.

Meer info op çavaria. Voor al je vragen over gender en seksuele voorkeur kan je terecht bij Lumi.

Regisseur Charlie Dewulf over films maken als therapeutisch proces en non-binair zijn: “Plots besefte ik, ik bén mijn hoofdpersonage” (+)

Toxic masculinity versus mannen die rokken dragen: “Mannen zijn paranoïde over hun eigen mannelijkheid”, zegt genderexpert (+)