Godsdienstig, sexy of schattig: de vele gedaanten van Graaf Dracula in de filmgeschiedenis

Al in 1897 bracht de Ierse Bram Stoker het boek ‘Dracula’ uit, het verhaal van de Transsylvaanse graaf Dracula die naar Engeland wil verhuizen om meer slachtoffers te maken en daarbij z'n pijlen (lees: tanden) richt op de jonge vrouw Mina. Hoewel het initieel geen groot commercieel succes was, groeide het boek uit tot een echte klassieker. Geen wonder dus dat filmstudio’s massaal interesse toonden. Maar toen Universal Studios in de jaren 1920 de exclusieve rechten op het boek wilde kopen, bleek dat Stoker zich niet aan de Amerikaanse auteurswet had gehouden toen hij z'n pennenvrucht registreerde. De inhoud van het boek behoorde dus al van in het begin tot het publieke domein. Vandaar de vele versies van de moordlustige graaf, waarvan we hier enkele toppers meegeven. 

Dracula duikt voor het eerst op als filmpersonage in de Hongaars-Oostenrijkse horrorfilm ‘Drakula halála’, oftewel ‘Dracula’s Death’. In de stomme film bezoekt een jonge vrouw een krankzinnigengesticht. Een van de bewoners beweert dat hij graaf Drakula (in het Hongaars met een ‘K’ in plaats van met een ‘C’) is. Na haar bezoek wordt de vrouw geplaagd door nachtmerries over de mysterieuze graaf. Of de makers van de film inspiratie haalde bij Bram Stoker’s boek is helaas onduidelijk, want niemand die vandaag nog in leven is, heeft 'm ooit kunnen zien. De prent raakte namelijk in de loop der tijden verloren. Niet ongebruikelijk: van de 600 films die tussen 1912 en 1930 gemaakt zijn, blijven er nog slechts 45 over. Toch wordt ‘Dracula’s Death’ algemeen beschouwd als de allereerste Dracula-film ooit. 

Een jaar na ‘Dracula’s Death’ waagt ook de Duitse Friedrich Wilhelm Murnau zich aan een verfilming. Hoewel nergens expliciet wordt verwezen naar het boek van Bram Stoker - zo heet de vampier in kwestie hier Graaf Orlok - volgt de film het verhaal uit het boek redelijk getrouw. Zo getrouw zelfs, dat de nakomelingen van Stoker een rechtszaak aanspanden tegen de makers van deze Duitse stomme film. Ze wonnen de rechtszaak, waarna de rechter bevel gaf dat alle kopieën van ‘Nosferatu’ vernietigd moesten worden. Gelukkig konden er enkele kopieën gered worden, zodat de film tot op vandaag nog te bekijken is. Een heuse aanrader, want zelfs in deze moderne tijden blijft ‘Nosferatu’ nog altijd het bekijken waard - met dank aan de heerlijk overtuigende vertolking van Max Schreck als vampier met griezelig lange vingers. 

Dat deze versie van regisseur Tod Browning wel degelijk een serieuze klassieker is geworden in het horrorgenre, bewijst een gebeurtenis uit 2017. Toen werd een poster van de film voor maar liefst 525.800 dollar, ofwel 448.004 euro, verkocht op een veiling. Dat maakte hem toen de meest waardevolle poster die ooit tijdens een veiling is verkocht. Niet zo verwonderlijk, want de vertolking van de Hongaarse Bela Lugosi (compleet met lange zwarte cape) legde de basis voor hoe we Dracula nu interpreteren - of beter: hoe we ons verkleden. Bovendien was dit de eerste film die meer de nadruk legde op de seksuele aantrekkingskracht van vampieren, dan op hun moordlustige kant. Geen wonder dat de film streng gecensureerd werd: niet alleen sneuvelde de hele epiloog, maar ook het gekreun van de graaf bij zijn dood en z'n ‘bruiden’ werden te risqué beschouwd. 

Als er één acteur uitermate geschikt was om Dracula te spelen, dan was het acteur en heavy metal-zanger (jawel) Christopher Lee wel. De man - die een lichte voorkeur voor slechteriken liet doorschemeren in z'n carrière - kroop maar liefst tien keer in de huid van de über-slechte Dracula. Zeven keer voor Hammer Productions, en dan nog in drie aparte films. Opvallend detail: na de eerste Hammer Horror-film ‘Dracula’, weigerde Lee om mee te spelen in het vervolg, ‘The Brides of Dracula’. Waarom, dat weet niemand, want bij de films daarna - met uitzondering van de laatste - was hij wel present. Zelf was Lee niet bepaald fan: “Ik had helemaal niets te doen", liet hij bijvoorbeeld optekenen. Maar zijn prestatie trok wel de aandacht: fans en critici genoten van de manier waarop hij Dracula neerzette, als sexy en duister personage. “Lee’s sensualiteit was een hele omwenteling omdat het hintte dat vrouwen het misschien wel leuk vonden om aan hun nek te laten kauwen door een knappe kerel”, schreef de Britse journalist Tim Stanley. Bovendien verkoos het magazine Esquire zijn Dracula tot 7de ‘Greatest Horror Movie Character of All Time’.

Vampiers en tieners, het is vaak een geslaagde combinatie. Denk maar aan ‘Twilight’ of ‘The Vampire Diaries’. Geen wonder dus dat ook een jonge Gerard Butler ruim twintig jaar geleden in de huid van Dracula kroop. En hoewel zijn ‘Dracula 2000' begon als een typische horrorfilm gericht op tieners - met sexy mensen, een moderne setting en wat waardigheid in de huid van ancien Christopher Plummer - nam de film snel een eerder bizarre wending. Want Dracula blijkt namelijk niemand minder dan Judas Iskariot te zijn. Jawel, de Judas uit de Bijbel die Jezus verraadde voor wat zilverlingen en zo zijn dood veroorzaakte. Geef toe: dat was onverwacht. Al verklaart het volgens de makers van de film wél perfect waarom Dracula vroomheid zo haat en niet tegen zilver kan. Originele poging, dat is het minste wat we kunnen zeggen. 

Wie dacht dat Dracula enkel voor volwassenen en tieners was, heeft het overduidelijk mis. Sony haalde de eeuwenoude graaf van onder het stof voor een animatiefilm(reeks), die ‘Hotel Transylvania' heet. Daarin is Graaf Dracula (met de stem van Adam Sandler) eigenaar van een hotel waar monsters een veilig onderkomen vinden. Het resultaat is een leuke maar doodbrave interpretatie van de slechterik uit het boek. Zo braaf zelfs, dat Miley Cyrus uit het project gegooid werd toen een foto waarop ze aan een taart in de vorm van een penis likte, de ronde begon te doen op sociale media. Ze werd dan vervangen door Selena Gomez - wél een braaf voormalig Disney-prinsesje. Met succes, want de prent werd uiteindelijk zelfs genomineerd voor een Golden Globe. 

Toen de Italiaanse regisseur Daria Argento - die de bijnaam ‘Master of Horror’ kreeg - aankondigde dat hij op zijn beurt een versie van Dracula zou maken, waren de verwachtingen hoog gespannen. Helaas kon de 3D-versie die Argento afleverde niet echt bekoren. Wanneer iemand je film beschrijft als een mengeling tussen ‘The Room’ (een film die een cultstatus kreeg dankzij een onbedoeld lachwekkende plot) en ‘Sharknado’ (haaien in een tornado, dat zegt genoeg), dan weet je dat het niet helemaal juist zit. Vooral de keuze om in 3D te werken, werd door fans en critici op de korrel genomen. “Deze visuele effecten zouden zelfs door de makers van ‘Buffy the Vampire Slayer’ worden afgewezen”, klonk het bijvoorbeeld. En ook: “Een van de meest beruchte scènes bevat een reusachtige bidsprinkhaan die eruit ziet alsof hij getekend is in MS Paint.” Auwch. Troostprijs 1: Argento’s dochter Asia, die Lucy speelt, krijgt wel degelijk complimenten voor haar spel. Troostprijs 2: deze mislukking is nu mogelijk ook de grappigste versie van Dracula ooit. 

Hoewel, die laatste titel kan ook naar ‘Dracula 3000' gaan. Deze televisiefilm - géén vervolg op ‘Dracula 2000' - speelt zich namelijk af in de ruimte. Ja. Dat hebt u goed gelezen. Een vampier in de ruimte. ‘Alien’-gewijs vinden Captain Van Helsing en z’n team ruimtevaarders een achtergelaten ruimteschip, vol met doodskisten. Uiteraard zit in een van die kisten Dracula  (die hier opnieuw Count Orlock heet, naar ‘Nosferatu’), die al snel moord en verderf zaait. In de ruimte. We kunnen het niet genoeg herhalen. Helaas is het resultaat niet bepaald boeiend. “’Dracula 3000' is het perfecte voorbeeld van complete onkunde als filmmaker. Je kan zo hard zoeken als je wil, maar er is geen greintje intelligentie te vinden. It sucks. ‘Dracula 3000' laat ‘Leprechaun 4: In Space' eruit zien als ‘Alien’”, merkte Mitchell Hattaway van DVD Verdict fijntjes op. Iets wat ook andere critici bijtreden: “Tot nu toe ben ik er altijd wel in geslaagd om niet in een diepe coma verzeild te raken bij een film, door me vast te klampen aan één element, dat niet ongelofelijk saai is. Tot ik ‘Dracula 3000' zag." 

Elke (anti)held moet ergens z'n oorsprong vinden, moeten de makers van ‘Dracula Untold’ gedacht hebben. En dus lijfden ze Luke Evans in als ‘Vlad the Impaler’, een gevreesde krijger die z'n leven omgooit en van het familieleven gaat genieten. Helaas wil de Ottomaanse sultan Mehmed II (een rol van Dominic Cooper) dat hij 1.000 jongens aanlevert, die de sultan dan zal trainen tot elitesoldaten. Wanneer Vlad weigert, komt ook z'n familie in gevaar en moet hij een vampier worden om hen te beschermen. ‘Dracula Untold' is daarmee een van de weinige Dracula-films die de oorsprong van de vampier onderzoekt én die verwijst naar de historische figuur Vlad Tepes, waarop Stoker zijn verhaal baseerde. Misschien niet de meest klassieke film uit het rijtje, maar wie actie zoekt, komt hier zeker aan z'n trekken.