Op welke groenten en fruit zitten het meeste pesticiden?

“De benaming pesticide is eigenlijk niet de meest ideale”, begint professor-toxicoloog Jan Tytgat van de Universiteit Leuven. “Het is in de volksmond de meest gebruikte omschrijving, maar eigenlijk moet je volgens de Belgische en Europese wetgeving praten over bestrijdingsmiddelen. Die kan je dan nog eens opdelen in gewasbestrijdingsmiddelen en biociden. De gewasbestrijdingsmiddelen worden in de landbouw gebruikt, de biociden worden ingezet om schadelijke organismen, zoals insecten en knaagdieren te verdelgen. Die pesticiden zitten op onze voeding. Wat trouwens weinigen weten, is dat het woord uit het Latijn komt. Het betekent letterlijk: ‘doden waar je de pest aan hebt, alles wat je verwenst afdoden’.

Vroeger hadden we die pesticiden niet. Hebben we ze dan echt nodig? “Eigenlijk is dit voor een stuk een ethische kwestie. Als je heel principieel bent, en je gaat ze wereldwijd verbieden, dan kan dat effectief. Maar het is natuurlijk de vraag of je dan nog voldoende eten kan geven aan alle mensen op deze planeet, door de bacteriën etc. die dan ontstaan. De opbrengst van klassieke producten, zoals aardappelen, rijst en maïs, zou verminderen. Op dit ogenblik helt de balans nog door in het voordeel van het gebruik van die bestrijdingsmiddelen.”

Intussen is het volop zomer, we eten met z’n allen veel meer fruit en groenten. We kiezen en keuren in de winkel, nemen de nectarines vast en wikken en wegen de aardbeien en citroenen. “Je ziet die pesticiden niet wanneer je de voeding vastneemt en je kan die niet ruiken. En eerlijk: we kunnen de consument echt wel geruststellen. Alles is goed gecontroleerd en er is geen reden tot paniek. Toch ga je na de aankoop je groenten en fruit sowieso best wassen.”

Dat je groenten en fruit afspoelt, betekent daarentegen volgens de expert niet dat het de pesticiden volledig weghaalt. “Sommige van die pesticiden zijn bijvoorbeeld vetoplosbaar, dus water gaat daar geen verschil maken. Breedbladige groenten zoals sla moet je bijvoorbeeld altijd afspoelen voor je ze consumeert, omdat ze door hun structuur heel erg gevoelig zijn voor (toxische) neerslag en er kunnen ook bacteriën of sporen van virussen op zitten.”

In de VS brengt de EWG – de Environmental Working Group – sinds 2004 jaarlijks een lijst uit met daarop de meest bespoten en de minst bespoten fruit- en groentensoorten. Bij de meest bespoten staan ook in 2022 de aardbeien op nummer één. Gevolgd door spinazie, bladgroenten, nectarines, druiven, paprika’s, kersen, perziken, peren, bleekselder en tomaten. Op de lijst van minst bespoten soorten: onder meer avocado’s, zoete maïs, ananas, uien, papaja, erwten en (bevroren), asperges. “Deze lijsten geven, vanuit mijn aanvoelen en mijn ervaring, een goed beeld van de realiteit”, bevestigt professor Tytgat.

Naast het wassen van die groenten en fruit raadt de toxicoloog bij de meest bespoten exemplaren ook aan om het fruit te schillen. “Druiven en aardbeien kan je natuurlijk niet schillen, maar die moet je zeker en vast goed wassen, aangezien het net die fruitsoorten zijn die veel pesticiden bevatten.” Het antwoord op de vraag waarom dat bij deze fruit- en groentesoorten het geval is, is simpel volgens Tytgat. “Omdat ze gemakkelijk onderhevig zijn aan de gevaren van schimmels, bacteriën en insecten zijn het fragiele soorten. Het risico op bederf is een heel stuk kleiner bij bijvoorbeeld witloof en wortelen. Bovendien hebben die fragiele fruitsoorten niet zo’n lange bewaartijd. Je kan aardbeien geen drie of vier dagen bewaren zonder dat ze wat doffer worden, dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld appels.” Daardoor zijn aardbeien verleidelijk fruit voor een hoog pesticidegebruik volgens de toxicoloog. “Je gaat zo eigenlijk de bewaartijd artificieel optrekken.” 

In ieder geval, beklemtoont professor Tytgat: “Als je dat allemaal met mate eet, dan is er geen reden om bezorgd te zijn. Als er mensen dan toch last hebben van die pesticiden, dan gaat het om zaken die veelal van voorbijgaande aard zijn, het lijken wat allergische reacties. Denk daarbij aan wat rode vlekken, wat neusloop, wat niezen, wat tranende ogen. In ieder geval: echt acuut zal er geen probleem zijn. Een goede raad: wissel deze zomer hoe dan ook af. Neem eens wat aardbeien, wat perziken, eens wat kersen. Maar eet niet de hele tijd hetzelfde, gewoon omdat bij bepaalde soorten meer pesticiden gebruikt worden, de probleemgevallen die ik al beschreef. En ja, bioproducten zijn pesticidevrij. Zie je in de supermarkt producten met een biolabel, dan zijn ze niet behandeld met bestrijdingsmiddelen. Ze zullen in principe ook wat duurder zijn.”

Gebruik van schadelijke pesticiden op groenten en fruit neemt terug toe: hoe komt dat?

“Elke dag eten zoals op vakantie in Griekenland of Italië en toch zo gezond zijn als een vis”: 3 liefhebbers van de mediterrane keuken over de impact ervan (+)

Ik ga naar de camping van Rock Werchter en ik neem mee ... festival food: wat mag wel en niet op het terrein?