“WTO riskeert grootste crisis sinds haar oprichting”: VS blokkeren centrale pijler

Bij internationale handelsconflicten over invoerrechten en subsidies bestaat er sinds de oprichting van de WTO een procedure voor geschillenbeslechting. Die geschillenbeslechting geldt als de belangrijkste verwezenlijking van de WTO. Alle 164 leden onderwerpen zich aan de beslissingen. Een van de langste procedures was die tegen de EU vanwege illegale subsidies aan vliegtuigbouwer Airbus. Sinds oktober mag de VS daardoor miljarden aan importtarieven eisen. Maar die procedure dreigt weg te vallen. 

Al jaren blokkeren de VS de benoeming van nieuwe beroepsrechters. Hun aantal kromp van zeven naar drie, en op 10 december eindigt het mandaat van twee andere rechters. Daarna valt de centrale pijler van de geschillenbeslechting stil. Het ziet er niet naar uit dat er een akkoord gesloten zal worden voor 10 december: alleen de geschillen waarvoor al hoorzittingen plaatsvonden, zullen nog afgesloten worden. Zo meldde de Nieuw-Zeelandse bemiddelaar David Walker. 

"De WTO riskeert de grootste crisis sinds haar oprichting in 1995", schrijft de Duitse denktank Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) hierover. Het probleem kan "uiteindelijk tot de ontbinding leiden van de bestaande wereldhandelsorde". 

De VS blokkeren de benoeming van nieuwe rechters al jaren. Dat is niet alleen de fout van VS-president Donald Trump. Ook zijn voorganger Barack Obama tekende al voorbehoud aan tegen het optreden van de rechters. De VS poneren onder meer dat de beroepsrechters hun bevoegdheden te buiten gaan. Zo scheppen ze nieuw recht door hun eigen interpretatie van de WTO-regels, klinkt het. 

De VS eisen grondige hervormingen, maar legden geen concreet voorstel op tafel. VS-ambassadeur Dennis Shea betreurde dinsdag dat er geen consensus bestaat over de te volgen aanpak. Meer dan honderd landen hebben zich uitgesproken voor onderhandelingen over hervormingen, maar eisten tegelijkertijd dat de VS de arbitrageprocedure intussen niet zou lamleggen. De VS hebben dat afgewezen. Een vertegenwoordiger van de EU betreurde de blokkade door de VS, die "een bedreiging vormt voor de stabiliteit van de geschillenbeslechtingsprocedure".

Trump wil handelsconflicten unilateraal oplossen, onder meer door China, de EU of andere landen zware invoerrechten op te leggen. De slachtoffers daarvan spanden procedures aan bij de WTO. Maar zonder functionerend geschillenbeslechtingsorgaan kunnen deze procedures dus niet afgehandeld worden.