Nationale Bank ziet tijdelijk economische tegenwind opsteken: hoge inflatie zorgt voor nooit geziene stijging loonkost

De economie krijgt met fors wat tegenwind te kampen, waarschuwt de Nationale Bank. Aanvoerproblemen, materiaal- en personeelstekorten en een vierde golf van het coronavirus zorgen ervoor dat de economische groei op kwartaalbasis zo goed als stilvalt (+0,2 procent groei) in het laatste kwartaal van 2021 en wellicht ook het eerste kwartaal van volgend jaar.

Volgens NBB-econoom Geert Langenus gaat het echter om een "tijdelijke pauze" van de groei. Tegen de lente van 2022 zou de tegenwind moeten afnemen en de groei weer aantrekken. Concreet verwacht de Nationale Bank een economische groei volgend jaar van 2,6 procent. In 2023 en 2024 zou dat respectievelijk 2,4 en 1,6 procent worden. 

De automatische indexering van de lonen zal in 2022 - vooral aangespoord door de hoge energiekosten - zorgen voor een groei van de loonkosten met 4,5 procent. “Zelden geziene cijfers. Nooit gezien in feite”, aldus Geert Langenus. Die explosie van de loonkosten - die drie maal groter is dan in de buurlanden - zal op korte termijn dan ook knagen aan de concurrentiekracht van de bedrijven. “Op korte termijn betekent dit een scherpe verslechtering van de kostenconcurrentiekracht van de bedrijven”, waarschuwt de Nationale Bank.

De Nationale Bank gaat wel uit van een “tijdelijke versnelling” van de loonkosten. Ook in de buurlanden zullen de lonen de komende jaren immers stijgen. “Op lange termijn blijft de loonkloof normaal onder controle”, aldus  Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank. Hij roept wel op tot monitoring van de lonen en de concurrentiekracht. 

Wunsch zei het niet met zoveel woorden, maar een aanpassing van de loonnormwet - zoals de vakbonden vragen - is in de huidige omstandigheden volgens hem geen goed idee. “Als we de wet toepassen en als de inflatie daalt, dan kunnen we een groot deel van de stijging (van de loonkosten, nvdr.) inhalen”, aldus de gouverneur. “We moeten vandaag meer aandacht hebben voor de concurrentiekracht”, zei hij daarover nog. 

De Nationale Bank gaat overigens niet uit van een langdurige loonprijsspiraal. De aanvoerketens voor de bedrijven zouden moeten normaliseren, net als de energieprijzen. Vanaf 2023 zou de inflatie volgens ramingen van de Nationale Bank dalen richting één procent. Daarover is er wel geen zekerheid, houdt de centrale bank een slag om de arm.

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), de grootste werkgeversorganisatie van het land, is ongerust na het rapport. Dat de Nationale Bank uitgaat van een tijdelijk fenomeen, waarbij op langere termijn de loonkloof met de buurlanden onder controle blijft, is volgens het VBO de bal misslaan. “Het optimisme over hoe snel de loonkostengroei zal worden ingehaald, is frappant”, zegt VBO-hoofdeconoom Edward Roosens.

Volgens de werkgeversorganisatie zullen de Belgische bedrijven structureel inboeten aan concurrentiekracht. “In België is de stijging van de loonkosten door de indexering direct en volledig, in de buurlanden gebeurt dat met vertraging en partieel”.

De forse stijging van de loonkost in 2022 zal beteugeld moeten worden met loonmatiging op langere termijn, voorspelt het VBO. De loonwet volgen is daarbij het minimum. Maar de organisatie vreest dat dat te laat zal komen om de concurrentiekracht te beschermen. Drastischer maatregelen dringen zich op. “Een indexsprong zou een oplossing kunnen bieden”, aldus Roosens. “Dat is zeker en vast een optie”. Eerder bepleitte ook al de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka al een indexsprong in strijd tegen de stijgende loonkosten. 

Maandelijks zorgen de gasprijzen voor een bijkomende kost voor onze economie van 1,8 miljard euro, zo becijferde de Nationale Bank nog in de marge van de economische vooruitzichten. Het gaat dan nog om gemiddelden. In de wintermaanden - als er meer gestookt wordt - ligt de extra kost nog een stuk hoger.

De Nationale Bank kwam tot die conclusie door de gemiddelde gasprijzen van de voorbije jaren te vergelijken met het huidig prijspeil. Aardgas is door krapte op de markt historisch duur en noteert aan prijzen hoger dan 100 euro per megawattuur. Vooral de bedrijven betalen de kostprijs, onder meer door hogere lonen. Gezinnen zijn immers door de indexering van die lonen “relatief goed beschermd” tegen prijsstijgingen, aldus de centrale bank. Ze gaat er wel van uit dat de gasprijzen volgend jaar dalen.

De omikronvariant van het coronavirus is overal aan een opmars bezig, maar de Nationale Bank gaat er niet van uit dat de Belgische economie zwaar getroffen zal worden. “We kunnen een impact in het eerste kwartaal van volgend jaar niet uitsluiten. Maar ik verwacht geen grote impact”’, aldus Wunsch. Hij wijst op de “grote flexibiliteit” die onze economie intussen heeft getoond in reactie op het verloop van de gezondheidscrisis. 

Mogelijk kan de nieuwe variant bijdragen tot een pauze van de groei in de laatste maanden van dit jaar en de eerste maanden van volgend jaar. Maar in de lente gaat de Nationale Bank uit van een nieuwe fase van groei van de conjunctuur.

Wat met jouw loonkosten? Deze factoren bepalen hoeveel je verdient