“Na het vaccin komt de euforie": afgelopen zomer lieten we het geld al rollen, wat wordt dat straks?

De meeste economische cijfers gaan gezapig op en neer, tot ze tijdens een crisis abrupt omhoog of omlaag schieten. “Consumptie is meestal een van de meest stabiele onderdelen van de Belgische economie,” zegt hoofdeconoom Peter Vanden Houte van ING. “Pakweg investeringen van bedrijven zie je af en toe met 10 tot 20 procent bewegen, maar de consument die blijft altijd.”

Tot vorig jaar. De gezinsuitgaven vielen in een afgrond tijdens het tweede kwartaal - april, mei en juni. De reden is niet ver te zoeken: tijdens die maanden was reizen bijna onmogelijk, en bleven zowel winkels als horeca langdurig dicht. In andere crisissen doen gezinnen aan voorzorgsparen, omdat ze nerveus zijn over de toekomst. Daarbovenop kwam deze keer het gedwongen sparen van de coronalockdown. 

“Dààrbovenop kwam nog dat het inkomen van de consument beschermd geweest is,” brengt Vanden Houte in herinnering. “Over heel het jaar bekeken zal het beschikbaar inkomen van de gezinnen amper gedaald zijn, door de vele steunprogramma’s.”

We sparen sowieso al graag, maar tijdens de lente spaarden we ruim twee keer zo veel van ons inkomen als normaal (grafiek). Even abrupt was de ommekeer in het derde kwartaal, die ongeveer samenvalt met de drie zomermaanden zonder lockdown. Het deel van onze inkomsten dat we opzij zetten viel fors terug.

De Nationale Bank, die elk kwartaal de cijfers samenbrengt noemt het “een rechtstreeks gevolg” van het einde van de lockdown. Het inkomen steeg een beetje (+1,6%) omdat heel wat mensen verlost waren van de tijdelijke werkloosheidsuitkering die lager was dan hun echte loon. Maar de consumptie schoot als een raket omhoog (+16,6%) vergeleken met de maanden er net voor, waarin geld uitgeven sterk was afgeremd.

Het is een voorsmaakje van wat we mogen verwachten wanneer corona definitief achter ons ligt. “Misschien komt de zomer nog iets te vroeg om genoeg Belgen gevaccineerd te krijgen,” aldus Vanden Houte. “Maar in de tweede helft van dit jaar komt er ongetwijfeld euforie.”

Het zal wel nog even duren voor het sparen helemaal terugzakt naar het oude niveau. Er komen nog faillissementen en jobverlies aan voor we corona volledig achter ons laten. Stijgende werkloosheid gaat hand in hand met een lager globaal inkomen, en hangt ook samen met meer voorzorgsparen.

“Dat de spaarreflex nog een tijdje zal blijven dalen, is een serieuze duw in de rug voor onze economie,” aldus Vanden Houte. “Daarbovenop komt dat er door de eerste en ook door de huidige lockdown veel is opgepot. Een deel van dat geld zal ook vrijkomen, en dat is opnieuw goed nieuws.”

De cijfers voor de laatste maanden van 2020 gaan waarschijnlijk dezelfde kant uit als tijdens de eerste lockdown, maar in mindere mate. Door de eindejaarsperiode is het laatste kwartaal net de periode waarin gezinsuitgaven normaal het meeste bijdragen aan onze economie.

Vanden Houte windt er geen doekjes om. Hij is al hoofdeconoom sinds 1989. “Maar van alle recessies die ik heb meegemaakt is deze echt de zwaarste. Ze is ook speciaal omdat de consumptie zo'n grote rol heeft gespeeld. Daarom denk ik dat het herstel daarvan in de komende jaren een van de grote aandrijvers van onze economie zal zijn.”

Lees ook:

Na de spuit, het feest: wordt 2021 het jaar van de roes? Dit is wat experts verwachten (+)

Als iedereen immuun is, breken dan de ‘roaring twenties’ aan? “Als Marc Van Ranst denkt dat we nooit nog hand zullen geven, is dat mis. De meerderheid kust er straks weer op los” (+)