Zwarte doos en slimme snelheidsbegrenzer: dit wordt allemaal verplicht in nieuwe auto’s

Veel moderne auto's zijn al voorzien van tal van veiligheidssystemen die moeten helpen om het aantal verkeersdoden drastisch te laten dalen. En het werkt, want het aantal doden in het verkeer vertoont al jaren een dalende lijn. Maar het moet nog veiliger, vindt de EU en daarom moeten nieuw ontwikkelde auto's, bestelwagens, vrachtwagens en bussen vanaf 6 juli voorzien zijn van een groot aantal nieuwe veiligheidssystemen, die vallen onder de noemer Advanced Driver Assistance Systems, oftewel ADAS. Vanaf 7 juli 2024 behoort ADAS tot de verplichte uitrusting van alle voertuigen die op de Europese markt nieuw verkocht worden.

De meest controversiële is het zogeheten ISA-systeem, oftewel de Intelligent Speed Assistent. Daarbij gaat het om een rijhulpsysteem dat de bestuurder attent maakt op de toegestane maximumsnelheid via systemen als adaptieve cruise control, de navigatie en verkeersborden langs de weg  Dit gebeurt door een geluidssignaal en een knipperend symbool op het dashboard, of door middel van een (lichte) remingreep. Het systeem is weliswaar uit te schakelen, maar iedere keer dat de auto wordt gestart, is het weer actief.

Behalve deze ‘snelheidsbegrenzer staan in de EU-Verordening van eind 2019 nog een paar vrij ingrijpende systemen, waarvan de Event Data Recorder (EDR) de meest controversiële is. Het gaat om een gegevensrecorder voor incidenten — oftewel een black box of zwarte doos. Dit systeem, dat overigens al in een aantal nieuwe auto's aanwezig is, bewaart gegevens van enkele seconden voor een ongeval, zoals snelheid, stuurstand en of de lichten van de auto brandden.

Hoewel alleen bij een ongeval de gegevens daadwerkelijk worden opgeslagen (de laatste dertig seconden voor de impact en tien seconden erna) en bijvoorbeeld gesprekken tussen de inzittenden niet, roept de maatregel veel privacyvragen op. De gegevens mogen alleen worden geraadpleegd door nationale overheden en door de autofabrikanten zelf om onderzoek te doen naar de oorzaak van een ongeval. Verzekeraars zouden er niet bij kunnen, verzekert de EU. Maar critici vrezen dat dit in de toekomst wel het geval zal zijn. 

Ook verplicht vanaf 6 juli in nieuwe auto's zijn verbeterde gordels, een achteruitrijcamera, een noodremsysteem, parkeersensoren, rijbaanassistentie, vermoeidheids- en smartphonegebruik-waarschuwingssystemen, een voorruit met veiligheidsglas om zwakke weggebruikers bij aanrijdingen te beschermen en voorbereidingen voor een alcoholslot.

Volgens de Nederlandse Vereniging Zakelijke Rijders werkt een aantal systemen niet feilloos. “Het wegennet is nog niet gestructureerd genoeg om deze rijassistentiesystemen te allen tijde te laten werken”, zegt directeur Mariska Hustings. “Door het ontbreken van rijstrookmarkering werkt het systeem bijvoorbeeld niet voldoende. Maar we vinden verkeersveiligheid erg belangrijk en de ervaring leert dat zogeheten Advanced Driver Assistance Systems daaraan bijdragen.”