Radicaal voorstel om scholen te sluiten tot 31 januari krijgt bijval van OESO-topman

Viroloog Steven Van Gucht zei het woensdagmiddag al tijdens de persconferentie van het Nationaal Crisiscentrum en Sciensano: in alle leeftijdsgroepen stijgt het aantal besmettingen op dit moment, maar de relatieve toename is het grootst bij kinderen onder de tien jaar. Daar is er een stijging van 34 procent op weekbasis. Het is opvallend dat het aantal gevallen bij jongeren van middelbareschoolleeftijd lager blijft dan bij kinderen jongeren dan twaalf. Van Gucht opperde dat de kerstexamens daar mogelijk iets mee te maken hebben, omdat de jongeren dan minder contacten hebben. 

“Er zijn meer besmettingen bij kinderen en dat is al een paar weken bezig”, voegt de viroloog daar woensdagavond aan toe in de studio van Terzake. “Dat vertegenwoordigt wel maar een klein percentage van het totaal aantal besmettingen.” 

De stijgende coronacijfers waar we vandaag mee worden geconfronteerd hebben vele verklaringen. “Het is enorm multifactorieel”, pikt immunoloog Hans-Willem Snoeck in. Maar hij krabt zich toch in de haren bij die vaststelling over de kinderen. “Kinderen onder de tien jaar zijn geen groot probleem, dachten we altijd. Nu zien we daar de sterkste stijging, dat verbaast mij enorm”, zegt hij. Volgens hem zijn scholen een onderschatte factor in de verspreiding van het coronavirus.

“We weten het niet goed, maar er is iets merkwaardigs aan de hand met kinderen”, aldus Snoeck. “In maart en april waren er bijna geen besmettingen bij kinderen. Op 17 maart zijn alle scholen gesloten, en er zijn bijna geen scholen opengegaan in mei. Dan kwam de zomervakantie. Op het einde van de zomervakantie begon het aantal besmettingen aan te trekken bij kinderen. De tweede piek en het over de piek heen gaan, kwam er pas tijdens de herfstvakantie. Die piek werd geleid door de kinderen. Na de herfstvakantie begon de stijging terug bij de kinderen, en de rest van de bevolking volgde.”

Er is toch altijd gezegd dat kinderen niet de motor van de epidemie zijn? “Ik denk dat we nu beginnen te zien dat kinderen een ‘hulpmotor’ van de pandemie zijn”, betoogt de immunoloog. “Als we de grote motoren stilleggen, dan begin je het effect van de hulpmotoren te zien. En ik denk dat als we niet al de motoren en ook de hulpmotoren stilleggen, dat we opnieuw naar een exponentiële piek gaan. We zijn nu aan het begin daarvan, en we gaan binnen één of twee weken weer verrast zijn door hoe snel het gaat stijgen, behalve wanneer we het kunnen keren.” 

Snoeck wijst erop dat het niet alleen gaat om de besmettingen op de scholen, maar ook om alles wat ze op gang brengen. “De scholen brengen elke dag in Vlaanderen 1,4 miljoen mensen op de been, dat betekent grote mobiliteit.”

Onderwijsexpert Dirk Van Damme staat achter het voorstel van Snoeck om de scholen tot eind januari te sluiten. “Lang geaarzeld, en vind het verschrikkelijk, maar vrees dat hij gelijk heeft. Zonder de scholen te sluiten, sukkelen we in de derde golf voor de tweede voorbij is”, schrijft het diensthoofd van het Centre for Educational Research and Innovation van de OESO (De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling).

Viroloog Steven Van Gucht sluit zich slechts deels aan bij de analyse van Snoeck. “Als we zien wat er in september gebeurd is, dan zagen we dat de cijfers toen geleidelijk zijn beginnen te stijgen. Dat was voor een deel te wijten aan terugkerende vakantiegangers en dat werd waarschijnlijk ook voor een deel gedreven door het opengaan van de scholen.”

“Maar je zag dan eind september een stabilisatie en dat was eigenaardig, want de scholen bleven gewoon open. In oktober zijn we dan plots terug de hoogte ingeschoten. We denken dat eerder het academiejaar de zaak verder gekatalyseerd heeft, met de universiteitsstudenten als zeer mobiele populatie.” Hij herhaalt: “Je kan de stabilisatie eind september niet goed verklaren als het zuiver gedreven wordt door de lagere -en middelbare scholen.”

Van Gucht bevestigt wel dat het onderwijs een gigantische mobiliteit met zich meebrengt en ook heel veel contacten. “Natuurlijk betaal je daar een epidemiologische prijs voor. Dat kan niet anders.” Het is een politieke en maatschappelijke keuze geweest om die prijs te betalen, zegt hij. 

De viroloog beklemtoont dat het in absolute aantallen nog steeds om zeer weinig infecties gaat bij kinderen. “Het gaat momenteel om 4 procent van het totaal aantal besmettingen. Verhoudingsgewijs gaat het, toch symptomatisch, om veel minder gevallen dan bij de oudere leeftijdscategorieën.” Daarnaast wijst hij erop dat de scholen die open zijn de veiligheidsmaatregelen goed respecteren. “Daardoor kunnen we de risico’s beperken.”

Volgens biostatisticus Geert Molenberghs moet ons land “nog niet aan de alarmbel trekken”. “Onze aanpak is beter in evenwicht dan in Nederland en Duitsland”, stelt Molenberghs. “De Nederlandse middelbare scholieren moesten bijvoorbeeld lange tijd geen mondmasker dragen. Alle Duitse en Nederlandse scholen zijn bovendien voltijds opengebleven. Daarom zit België in een comfortabelere positie.”

De laatste CLB-cijfers spreken in het voordeel van de Vlaamse aanpak: 1.492 leerlingen testten tussen 23 november en 6 december positief op het coronavirus (0,12 procent). Bijna 6.000 leerlingen zaten in quarantaine (0,49 procent). “Het onderwijs is niet de motor. Net als in de rest van de maatschappij circuleert het virus wel op school, maar het is niet de oorzaak van de stijgende curve”, verklaart de biostatisticus.