Zeker 65 diersoorten kunnen lachen: wat is de functie daarvan?

Uit hun overzichtsstudie, die de Amerikaanse onderzoekers publiceerden in het tijdschrift ‘Bioacoustics’, blijkt dat de meeste diersoorten zacht en onopvallend lachen, met uitzondering van een enkeling, waaronder de mens, de zeehond en de Nieuw-Zeelandse papegaai. Lachen, gieren en brullen in het dierenrijk: wat zegt dit over de evolutie en functie van deze uiting van emoties?

Menselijk lachen is vaak ritmisch en gaat samen met snel ademen of hijgen. Dit lijkt veel op de hijggeluiden van mensapen tijdens stoeipartijen. Als een verzorger een aap kietelt, gaat hij hijgen of grinniken. Soms komt er een knorrend geluid achteraan. Met zijn lachgeluidjes laat de aap weten dat het spelen hem bevalt en dat hij wil doorgaan. Hij hijgt, omdat hij daarmee wil laten zien dat hij zich flink aan het uitsloven is, een teken dat hij investeert in de relatie en hoopt dat zijn speelmaatje ook blijft investeren door verder te gaan met stoeien en kietelen.

Ook bij de Nieuw-Zeelandse papegaai fungeert lachen als een signaal dat het spelen bevalt. Als twee papegaaien de luid fluitende lach van een soortgenoot horen op een bandje, gaan ze direct met elkaar spelen. Ze zitten elkaar achterna en flapperen met hun vleugels. Voor een buitenstaander lijkt het alsof de twee naar elkaar aan het schreeuwen zijn, maar soortgenoten herkennen het als vrolijk lachen. “Dat maakt duidelijk dat lachen een functie heeft. De lachgeluiden geven aan dat hun gedrag niet agressief, maar speels bedoeld is. Dat is belangrijk om aan soortgenoten te communiceren”, zegt Sasha Winkler, hoofdauteur van de studie.

In tegenstelling tot de papegaai houden de meeste dieren hun lachgeluiden zacht en ingetogen. Hiermee willen ze hun soortgenoten bereiken, maar vermijden dat ze de aandacht van roofdieren trekken. Ratten die bij elkaar de snuit in de nek steken willen beginnen aan een speelse worstelpartij, waarbij ze korte, hoge piepjes uitbrengen. Dit piepen kunnen mensen vaak niet eens waarnemen.

Als de ratten elkaar maar horen, zodat de speelse worstelpartij niet in een vechtpartij uitmondt omdat één van beide dieren de vriendelijke intenties van de ander niet begrijpt. Uit experimenten met ratten blijkt dat wanneer één van de twee ratten geen geluid kan maken door operationeel verlamde stembanden, de ratten minder lang doorspelen dan wanneer beide kunnen piepen. Een vergelijkbaar fenomeen is te zien bij mensen, waarbij een gesprek langer duurt als de gesprekspartners lol met elkaar hebben.