Europese bijen zijn het noorden kwijt

"We hebben massa's dode bijen aangetroffen in de buurt van hun bijenkasten in bijna alle regio's van Spanje, maar vooral in Valencia en Catalonië", zegt José Luis González, verantwoordelijke voor de bijensector binnen de Spaanse koepel van landbouworganisaties. In normale omstandigheden sterven elk jaar tussen 5 en 10 procent van de bijen. "Maar in Spanje zien we nu cijfers van 25 tot 30 procent."

Christopher Connolly, docent moleculaire genetica aan de Universiteit van Dundee (Schotland), ziet in Groot-Brittannië hetzelfde. "Ik vrees dat het dit jaar verschrikkelijk wordt voor de bijen."

Minder oriëntatievermogen
Het Nationaal Instituut voor Landbouwonderzoek in het Franse Avignon deed een experiment met meer dan 650 bijen. De ene helft kreeg als voeding een suikeroplossing met een zeer lage dosis insecticide in, vergelijkbaar met de dosis waaraan ze normaal worden blootgesteld. De andere helft kreeg de oplossing zonder insecticide.

Mickaël Henry en zijn team voorzagen de bijen van elektronische sensoren en lieten ze los op een kilometer van hun bijenkast. Bij de insecticide-groep lag het percentage bijen dat niet naar de kast terugkeerde, opvallend hoger.

Het insecticide is "op zich niet dodelijk voor de bijen", zegt Henry. "Het heeft een onrechtstreeks effect: het vermindert het oriëntatievermogen van de bijen aanzienlijk waardoor ze niet naar hun bijenkasten kunnen terugkeren, ook al is de radius relatief beperkt."

Neonicotinoïden
Imkers, wetenschappers en milieuorganisaties stellen al jaren dat neonicotinoïden, bij de meest gebruikte pesticiden wereldwijd, een van de belangrijkste niet natuurlijke doodsoorzaken bij bijen vormen.

"De negatieve gevolgen van pesticiden en insecticiden op bijen zijn veel groter dan de positieve gevolgen die aan deze chemische producten worden toegeschreven", zegt Matthias Wüthrich, directeur van het internationaal bijenproject van Greenpeace. Een rapport dat Greenpeace vorige week publiceerde, identificeert zeven pesticiden die bijzonder schadelijk zijn voor bijen.

"Bijen en andere bestuivers zijn van onschatbare waarde voor het milieubehoud, zodat we ze niet mogen laten sterven", zegt Wüthrich. "De Europese Unie moet dringend maatregelen nemen, en moet vooral meteen deze bijenmoordenaars definitief verbieden."

Zeer gevaarlijke cocktail
In maart kreeg een voorstel om het gebruik van neonicotinoïden te verbieden geen meerderheid binnen de Europese Commissie.

Volgens Connolly is het onmogelijk na te gaan wat het meest schadelijke pesticide is. "De landbouwers gebruiken honderden chemische producten, en die vormen samen een zeer gevaarlijke cocktail."

Bijen en andere bestuivers zijn ook slachtoffer van andere milieuveranderingen, zoals de oprukkende monocultuur, die de variatie in hun voeding vermindert. "Een bij met een habitat die door koolzaad of maïs gedomineerd wordt, is zwakker dan een bij met een gevarieerde habitat", zegt Connolly.