Aapjes apen ‘accent’ andere apen na voor onderlinge verstandhouding

Wetenschappers bestudeerden vijftien groepen van twee soorten klauwaapjes in het Amazonewoud in Brazilië: mantelaapjes en roodhandtamarins. Klauwaapjes zijn niet groter dan eekhoorns. Mantelaapjes behoren tot deze familie en zijn een bedreigde soort. Ze hebben een onbehaard zwart gezicht, een witte ruige vacht op de nek en schouders, en een amandelkleurige vacht vanaf de taille. Ze leven vooral in de buurt van de stad Manaus. Roodhandtamarins hebben rode handen en voeten, en een zwarte vacht bedekt hun lichaam. Ze leven in het noordoostelijke Amazonegebied.

Alleen mensen gebruiken gesproken taal, andere primaten zijn daartoe niet in staat. Apen kunnen wel klanken produceren die verschillen naargelang de context. Zo kunnen ze elkaar waarschuwen voor gevaar of uitnodigen tot paren. Maar nieuwe geluiden kunnen ze niet leren, zegt Jacob Dunn, auteur van de studie en hoofddocent in evolutiebiologie aan de Anglia Ruskin University.

De onderzoekers trokken naar drie plaatsen om geluidsopnames van de aapjes te maken en te vergelijken. Op één plek liepen enkel mantelaapjes rond, op een andere enkel roodhandtamarins en op de derde kwamen ze allebei voor. Bleek dat in het laatste gebied de roodhandtamarins de roep van hun buren overnamen. “De roep van de roodhandtamarins begint veel meer op die van de mantelaapjes te lijken”, aldus Dunn. “We denken dat de reden dat ze dit doen is dat als je in dit gedeelde gebied vertoeft en je bent een nauw verwante soort, je zeer waarschijnlijk in concurrentie zult treden met elkaar, omdat je vergelijkbare voedsel- en leefgebiedvereisten hebt. Je hebt dan een roep nodig die door de andere soort kan worden begrepen, zodat je territoriale geschillen kunt regelen.”

Dunn voegt er nog aan toe dat de twee apensoorten sowieso ongeveer dezelfde taal spreken, maar dat ze elkaars ‘accent’ moeten begrijpen. “Misschien moeten ze‘ tomahto’ zeggen in plaats van‘ tomayto’. Dat is het soort nuance in het accent, zodat ze elkaar echt kunnen begrijpen”, legt hij uit aan de hand van een klassiek verschil in uitspraak tussen Brits en Amerikaans Engels. “Ze kunnen de roep langer maken of met een iets hogere of lagere frequentie, of een beetje harder of een beetje tonaler. Ze kunnen het geluid een beetje veranderen, maar in wezen zeggen ze nog steeds dezelfde ‘woorden’.”

Waarom het de roodhandtamarins zijn die zich aanpassen, terwijl de mantelaapjes dat duidelijk niet doen, is nog niet bekend en wordt nu verder onderzocht.