Guido Gezelle-gedicht over Wontergem te zien in mudel

Guido Gezelle was kind aan huis in Wontergem, waar hij vaak vertoefde bij zijn vriend Petrus Lamon, die er sinds 1893 pastoor was. Gezelle schreef op 29 december 1898, vandaag precies 123 jaar geleden, een gelegenheidsgedicht over het dorp.

“We wisten al een aantal jaar van het bestaan van het gedicht door het opzoekwerk van Gilbert Persijn en andere  Wontergemnaren”, zegt cultuurschepen Rutger De Reu (CD&V). “Het is ook Gilbert die ons in contact bracht met de familie Demeester, die het manuscript had geërfd van hun grootoom Cyriel, die het had gekregen van Guido Gezelle. Na een bezoek aan onze stad werd het werk door de familie aan het mudel geschonken.”

“Het werk telt 15 pagina’s en zal permanent in het museum te bezichtigen zijn”, vult conservator Wim Lammertijn aan. “Bovendien zal het werk een centrale rol krijgen in de tentoonstelling ‘Leiestreek in woord en beeld’ die de werken van de Leieschilders verenigt met poëzie en proza over onze regio van de 19de eeuw tot heden. Deze tentoonstelling zal openen in het najaar van 2022.”

Voor de liefhebbers, het volledige gedicht kan je hieronder lezen: 

O Wonder Wonterghem

O Wonder Wonterghem. nabij de nieuwe statie,

om éénen man alleen de wereld door bekend,

wat ben ik blij van, op dien man zijn invitatie,

te zitten hier, zijn stove en zijnen disch omtrent!

Veel liever ate ik voort en dronke ik, maar ze zeggen

dat ik nen penning eerst moet in de schale leggen.

Daar diepe in’ t vaderland van Saint-Louis, dat heden

maar half zo zwaar en weegt, als dat het eertijds woeg,

daar was er, ’t is nu wel zes honderd jaar geleden,

een man geboren die Sint Pieters name droeg;

Nolascus hiet hij en niet ver van Carcassonne

ontsproot het edel vocht van zijne Ievensbronne.

Die man … ge weet het wel, Cyril, die subdiaken

geworden zijt onlangs en hier aan tafel zit,

dat ge in de vroegste maand van ‘t jaar veel schoone zaken

ter eere van dien man in zijn getijden bidt.

Die man, een wonderman, patroon is hij van dezen

die hier in Wonterghem nadien ging herder wezen.

Geboren wierd hij op den dag als van deze aarde

Nolascus henen voer en bij Sint Pieter kwam,

Die, danig welgezind, het nieuws hem openbaarde

dat God Nolascus tot een hemelsch voorbeeld nam

van nog zulke enen. die, in de Oudenaardsche stede

geboren, priester zou en pastor worden mede.

‘Ik hoor’ zei Petrus, al de deuren dichte dringen

Van ’t hemelsch Paradijs, ‘de blijde moeder van

dat uitverkoren kind alree douw douw douw zingen;

ik zie ze ’t kussen hoe en waar ze ’t kussen kan;

zoo zal hij ook nadien al de onuitputbaarheden

van zijn liefdadig herte eens aan zijn volk besteden.

‘Ik zie’ zei Petrus nog, ‘gelijk de lelie bloeien

die onvolwassen is, den jongen leerkalant;

ik zie hem naar de kerke of naar de schole spoeien

ik zie hem loopen naast zijn makkers, hand aan hand;

ik hoor hem lachen dat het klinkt en luider kelen

zijn stemme, helder als een orgelstemme spelen.

‘Ik zie te Gheeraartsberghe, een bende jonge geesten

hem dwingen naar zijn vast en vaderlijk geweld;

ik zie ze luisteren, de minsten en de meesten,

hem volgend, daar hij voet en voorbeeld voorenstelt;

ik zie hem, daar alreê, den goeden herder trachten

als herder na te gaan, in ‘t heerlijk schapenwachten.’

‘Ik zie’ - ‘t was Petrus, die dat altemaal vertelde

zijn goeden naamgenoot Nolascus, mij verstaat -

‘hem priester worden nu te Gent. alwaar de Schelde

de Leye tegenkomt en met heur medegaat.

Hij trekt naar Eyne toe: daar vindt hij Vanderstraeten.

Lijk Leye en Schelde en gaan ze elkander nooit verlaten.’

O vriendschap, edel kruid, op aarde veel te zelden

te vinden, gave Gods, die, sterker als de dood

twee herten één deedt zijn en zelfs die geuzenvelden

den taaien tegenstand van uwe vastheid boodt.

O vriendschap, eere aan u, die, bij nen vriend gezeten.

ons van dit edel kruid hier laat de vruchten eten!

Hij pastort nu, de vriend, te Wonterghem. Geleden

is ‘t vijf-en-twintig jaar, dat Sente Pieters mond

hij waarheid spreken deed en, vol eerweerdigheden,

als priester van den Heere, op ‘s autaars hoogten stond;

hij sprak, hij leerde ‘t woord van God en sloeg degenen

die onkruid zaaiden, zak en zaaikleed vóór de schenen.

Wie is er hulpeloos, in Wonterghems waranden?

Wie mist er raad of daad? Waar is er een van al,

Hoe groot, hoe kleen hij zij, die ’s pastors liefdehanden

met reden, ruw of slap, of nauwheid wijten zal?

Gij, zuster, weet het best en ‘k hoore uw zwijgend spreken

op al hetgeen ik zeg den waarheidstempel steken.

Gij lieden weet het best, ministers, senateuren,

Verbeelders van het volk, te Brussel of te Gent;

gij. die van kluiten weet en kruiskens draagt, uw deuren,

wie is ’t die ze ommeloopt en al de sluipen kent?

om hier en daar nen duw te doen en wel ter talen

een lang gewenschte gunst van elders af te halen.

Gij, kerke, weet het best, gij autaar, biechtstoel; binnen-

en buitenwerken, aI dat ’s herders ambt betreft

is heerlijk zooals hij of zal eerlang beginnen

te smaken naar den trog, daaruit hij bakten heft;

en al die ‘t ambacht doet naast hem, bij zijnen oven

is van zijn vriendlijk meel zeer zelden onbestoven.

Nu moete ik al met eens een lange reize wagen

naar ’t land van berg en dal; vaarwel goê vrienden, ‘k vaar

naar ’t lieve Zwitserland, ik wensch u veel goê dagen;

doch … hier is Zwitserland en Belgenland te gaâr.

De pastors huis en hof zijn Zwitserland en, krijge ik

van die hier Zwitser is, een teuge wijn, zoo zwijge ik.

Guido Gezelle

29/12/’98