Minuut per minuut: de dag na de tragische vliegramp in Oekraïne

Internationale waarnemers weggejaagd met schoten
Waarnemers van de OVSE die op de plek van de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne onderzoek wilden doen, zijn door separatisten tegengehouden en weggestuurd. Dat meldt een correspondent van The Guardian.

De separatisten werden naar eigen zeggen overvallen door hun komst waar niet met hen over was onderhandeld. Nadat een schot was gelost, verliet de groep waarnemers de plaats. Een van de rebellen zei dat het niet mogelijk was om toegang te verlenen tot het gebied, omdat er geen leidinggevende van de separatisten aanwezig was die daarover kon beslissen.

De OVSE heeft beperkt toegang gehad tot het gebied waar het vliegtuig is neergestort. Het is een groot rampgebied van 10 kilometer lang, zei een woordvoerder van de organisatie tegen het Russische persbureau ITAR-TASS. De woordvoerder bevestigde dat er in de lucht is geschoten.

Morgen wordt een nieuwe poging ondernomen, zegt de OVSE. Zwitserland, dat momenteel de OVSE voorzit, bevestigde dat "lokale, illegale en gewapende groepen" de waarnemers "volledige toegang" tot het rampgebied hebben ontzegd. Zij hadden niet de bewegingsvrijheid die zij nodig hebben om hun werk te doen. Een groep van zo'n 21 waarnemers was vanmiddag zo'n 75 minuten op de plek des onheils.

achtergrond

Holslag: "Dit is het 11 september van Europa"
Jonathan Holslag, docent internationale politiek aan de VUB noemt het neerschieten van MH17 in Terzake "het 11 september van Europa".

"9/11 was een kantelmoment in de manier waarop Amerika dacht over veiligheid en vrede in de wereld. Daarna volgden belangrijke koerswijzigingen in hun internationaal beleid", weet Holslag. "Nu zal Europa op eenzelfde manier voor zichzelf moeten beslissen of het meer robuust en actiever zal inzetten op veiligheid en stabiliteit. Het kan niet langer aan de zijlijn blijven staan."

"Het is vreemd dat een groot aantal diplomaten in Brussel op vakantie blijft", vindt de specialist in internationale politiek. "Van de Europese Unie wordt verwacht dat zij een duidelijk signaal geeft."

Volgens Holslag lijdt het geen twijfel dat rebellen achter de aanslag zitten. "De paniek tussen de rebellenleiders en het feit dat er de voorbije dagen al op een gelijkaardige manier raketten zijn afgevuurd op Oekraïense vliegtuigen bewijzen dat."

Poetin zal niet veel langer met de vinger naar Kiev kunnen wijzen, verwacht de docent. "De komende dagen zal de bewijslast zich zodanig opstapelen dat het voor Poetin een keuze zal worden tussen escaleren en de-escaleren. Wellicht zal hij proberen een uitweg te vinden zodat dit niet zal lijden tot een impasse. Verdere economische repressies zouden Poetin namelijk intern destabiliseren."

Het werkt halfslachtig om met spierballen te rollen en tegelijkertijd de Russische gasuitvoer op peil te houden, vindt de docent van de VUB. "Door een recordaantal aan gas in te voeren vanuit Rusland geef je geen duidelijk signaal aan Poetin." Het is nu kwestie om leiderschap te tonen, denkt hij. "Het wordt stilaan tijd dat de beleidsmakers en diplomaten in Brussel het initiatief nemen om de lidstaten rond de tafel te brengen en desnoods met de hoofden tegen elkaar te slaan tot er een consensus komt."

Nederlands minister van Buitenlandse Zaken gaat misschien praten met rebellen
Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken sluit niet uit dat hij tijdens zijn bezoek aan het oosten van Oekraïne ook gaat spreken met de separatisten die zich hebben afgescheiden van Kiev.

"Ik weet dat nog helemaal niet", zei hij op de vraag of hij contact zal hebben met de opstandelingen die een volksrepubliek in de oostelijk regio Donetsk hebben uitgeroepen. Hij voegde eraan toe: "Ik sluit niks uit". Hij reist samen met de leden van de Onderzoeksraad en forensische experts naar de rampplek.

"Rebellen houden OVSE-waarnemers weg van rampplek"
De pro-Russische separatisten zouden de internationale waarnemers die vanmiddag arriveerden bij de plek waar vlucht MH17 gisteren crashte, weghouden van wrakstukken van het vliegtuig. Dat meldt een journaliste van de Engelse krant The Guardian.

De waarnemers zijn van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).

De commandant van een rebellenmilitie zou geïrriteerd hebben gereageerd op de aanwezigheid van de OVSE-waarnemers, aldus de journaliste. 'OVSE kwam hier zonder te onderhandelen', schreeuwde de rebellencommandant genaamd Ilya tegen de waarnemers. 'Nu zijn er geen leiders van ons om een beslissing te nemen, dus ga weg en als jullie onderhandeld hebben, kom dan terug. We zijn niet akkoord gegaan met het ontmoeten van OVSE op deze plek, dus ga weg.'

Daarna schoot de rebellencommandant een keer in de lucht, waarna de vijf waarnemers snel vertrokken.

Het luchtafweersysteem Buk, waarmee mogelijk het toestel van Malaysian Airlines is neergeschoten, is de Oekraïens-Russische grens niet overgegaan. Dat zegt het Russische ministerie van Defensie vandaag. Ook zijn er geen andere wapens van het Russische leger de Oekraïense grens overgegaan. Het is volgens het ministerie "onmogelijk om dat in het geheim te doen". De twee Russische mannen die mogelijk zijn aangehouden aan de grens zijn verkenners die alleen kennis hebben van gronddoelen, zegt het ministerie.

"Nederland heeft recht op de waarheid"
De getroffen naties verdienen het om te weten wat er gebeurd is. Dat zegt de Nederlandse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Karel van Oosterom, in de VN-Veiligheidsraad tijdens het spoeddebat over de vliegtuigcrash in Oekraïne. Nederland eist dat al het bewijsmateriaal, zoals zwarte dozen, onmiddellijk beschikbaar wordt gesteld voor het onderzoek.

Als vast komt te staan dat het Maleisische toestel is neergeschoten, moeten de direct en indirect verantwoordelijken ter verantwoording worden geroepen en berecht. Dat is voor Nederland "een morele verplichting tegenover de slachtoffers en onze plicht ten aanzien van het internationaal recht. Mijn land zal niet rusten tot er gerechtigheid is."

Obama over Rusland

"Op grotere schaal is het belangrijk om te beseffen dat deze schandalige gebeurenis aantoont dat vrede en veiligheid terug moet keren in Oekraïne."

"Telkens weer weigert Rusland om concrete stappen te zetten die de situatie in Oekraïne zouden de-escaleren. We willen dat Rusland het pad neemt dat vrede in Oekraïne zal brengen, maar tot dusver heeft Rusland dat altijd geweigerd."

"Rusland blijft gewelddadige separatisten steunen. Het heeft ook geweigerd om zich aan het staakt-het-vuren te houden. Dit is een sombere, maar geschikte tijd voor ons allemaal om een stap terug te nemen om te kijken wat er nu precies gebeurd is."

Volgens Obama heeft Poetin de meeste controle over de crisissituatie in Oost-Oekraïne. De Russische president zou dan ook de aanvoer van wapens en strijders uit Rusland naar Oekraïne moeten stoppen. Separatisten zouden volgens de Amerikaan niet kunnen opereren zoals ze nu doen, zonder Russische training en wapens.

Er is vooralsnog geen reden voor Amerikaans militair ingrijpen in Oekraïne, maar Obama zei dat de VS wel bereid is meer sancties op te leggen aan Rusland. De Amerikaanse president liet weten dat hij steun biedt aan onderzoek naar de oorzaak van de vliegtuigcrash.

mededeling Obama

Obama: "Vliegtuig neergehaald vanuit pro-Russisch rebellengebied"
Amerikaans president Barack Obama bevestigt in een persconferentie onder meer dat minstens één Amerikaans slachtoffer te betreuren valt. Volgens de president werd het toestel neergehaald met een "luchtdoelraket die werd afgeschoten vanuit een Oekraïens gebied dat in handen is van rebellen die door Rusland gesteund worden".

"Onschuldige levens werden ons ontnomen", zegt hij. "Mannen, vrouwen, kinderen en baby's die niets te maken hebben met de crisis in Oekraïne. Hun dood is een schande van onuitsprekelijke verhouding."

"We weten dat het niet de eerste keer is dat een vliegtuig wordt neergehaald in het oosten van Oekraïne. Eerder werd al een Oekraïens transportvliegtuig en helikopter neergehaald, haalt hij aan.

"In de komende dagen blijven we contact houden met leiders over heel de wereld om de waarheid te achterhalen over wat precies gebeurd is. We zullen de feiten voorop zetten", vervolgt de Amerikaanse president.

"Er zal wellicht ook verkeerde informatie zijn. Het is belangrijk dat mensen begrijpen wat de feiten zijn en wat er gespeculeerd wordt. We gaan er alles aan doen om de waarheid aan het licht te brengen."

Rusland vindt uitspraken Australische premier "onacceptabel"
De uitspraken van premier Tony Abbott van Australië over Russische betrokkenheid bij de vliegtuigcrash in Oekraïne zijn "onacceptabel", vindt Rusland. "Het is op zijn minst opmerkelijk van een leider van een land dat zich sterk maakt voor eerlijke en rechtvaardige rechtspleging", laat het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken weten.

Abbott haalde gisteren uit naar Rusland en "rebellen die worden gesteund door Rusland". Rusland zou volgens de premier internationaal worden geïsoleerd als het niet een deel van de verantwoordelijkheid van de crash op zich neemt.

Dat is volgens de Russen onterecht, omdat het onderzoek nog loopt en Rusland volledige openheid en objectiviteit bepleit voor het onderzoek. Bovendien kwam de uitspraak volgens het ministerie precies op het moment dat Rusland volledige medewerking in het onderzoek beloofde.

Het Belgische federaal parket opent een onderzoek naar de vliegtuigcrash in Oekraïne. Dat meldt woordvoerster Wenke Roggen.

Vrachtbrieven MH17 vrijgegeven
Malaysia Airlines heeft de vrachtbrieven vrijgegeven van het ramptoestel dat gisteren is gecrasht in het oosten van Oekraïne. Het gaat om vier documenten die op de website van de Maleisische luchtvaartmaatschappij zijn geplaatst.

Het vliegtuig had onder meer helikopter- en vliegtuigonderdelen in zijn ruim liggen, textiel en een aantal bloemen en planten. Aan boord waren ook twee levende honden en vier duiven, blijkt uit de documenten. Ook waren er nog vijf andere levende vogels aan boord.

Ban Ki-Moon: "Rapporten over neerschieten MH17 geloofwaardig"
VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon is verontrust over de "schijnbaar geloofwaardige, talrijke rapporten die suggereren dat een geavanceerde luchtdoelraket is gebruikt" om de Boeing van Malaysia Airlines neer te halen boven Oekraïne. Dat hebben VN-functionarissen vandaag gezegd.

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft vandaag ook opgeroepen tot een "volledig, diepgaand en onafhankelijk internationaal onderzoek" naar het neerhalen van het Maleisische vliegtuig. De raad riep alle conflictpartijen op onderzoekers toegang tot de plek des onheils te geven. In de unaniem aangenomen verklaring wordt erom gevraagd dat de schuldigen verantwoording afleggen.

Groot-Brittannië had het concept voor de verklaring opgesteld en wilde die donderdag al aangenomen zien, maar Rusland vroeg om bedenktijd.

"Opnames van luchtverkeersleiders in beslag genomen"
De Oekraïense veiligheidsdienst SBU heeft gesprekopnames van de luchtverkeersleiders in beslag genomen. Dat meldde een bron binnen de luchtverkeersleiding aan het Russische persbureau Interfax.

Volgens de bron gaat het om de opnames van gesprekken tussen de luchtverkeersleiders en bemanningsleden van de MH17 Boeing 777 van Malaysia Airlines. De opnames worden onderzocht door de SBU in de Oekraïense hoofdstad Kiev.

Paus Franciscus: "Verlies van verdere onschuldige levens vermijden"

Paus Franciscus heeft met verslagenheid kennis genomen van de vliegtuigcrash. Dat meldt Radio Vaticaan.

De paus bidt voor de vele slachtoffers en hun families en hernieuwt zijn oproep tot de strijdende partijen om een oplossing voor het conflict te vinden via dialoog om latere verliezen van onschuldige levens te voorkomen.