Gruwelijke kernramp Mayak: milieuholocaust in Oeral

Tijdens de jaren veertig van de twintigste eeuw werd tachtig kilometer ten noorden van de Russische stad Tsjeljabinsk (het huidige Ozersk ) een groot complex opgetrokken voor de productie van atoomwapens. De geheime fabriek kreeg de naam 'Mayak' en de hele provincie waarin het complex gelegen was, bleef gedurende 45 jaar ontoegankelijk voor buitenlanders. Zelfs de buurtbewoners wisten totaal niet wat er zich in de fabriek afspeelde.

Sluipend gif
Toch zou het nucleaire complex hun leven in de Oeral helemaal ontwrichten. De fabriek loosde tussen 1948 en 1956 zonder verpinken en in het grootste geheim vloeibaar radioactief afval in meren en rivieren, waaronder de Techarivier, dat voor veel inwoners van naburige dorpen de enige bron van drinkwater vormde. Een sluipend en onzichtbaar gif drong het lichaam van mens en dier binnen. Niets zou nog hetzelfde zijn en dat was nog maar een begin.

Ramp verzwegen
Op 29 september 1957 explodeerde een tank met tienduizenden tonnen vloeibaar, hoogradioactief afval. Bijna een half miljoen mensen kwamen in contact met radioactieve stoffen maar slechts 10.000 van hen werden geëvacueerd. 23.000 vierkante kilometer land werd besmet en is dat nog steeds. De voormalige Sovjet-Unie wist de ramp jarenlang voor de buitenwereld te verzwijgen.

Catastrofale gevolgen
"Het is het meest radioactief vervuilde gebied in de wereld", zegt Per Strand van de Noorse Stralingsbeschermings Autoriteit in het wetenschappelijke magazine New Scientist. Greenpeace heeft het over de tweede grootste kernramp ooit. De gevolgen voor de mens waren, hoe kan het ook anders, catastrofaal. Het aantal kankergevallen steeg dramatisch (+21 procent), veel meer kinderen werden geboren met afwijkingen (+25 procent) en de vruchtbaarheid van de buurtbewoners nam schrikbarend af (maar liefst de helft van de vruchtbare bevolking was steriel geworden).

Medisch experiment
De autoriteiten weigerden echter maatregelen te nemen. Nog erger, vermoedens bestaan dat het hele gebied gewoon gezien wordt als een grootschalig medisch experiment. De Russische overheid zou de desastreuze gevolgen aangrijpen om de langetermijneffecten van langdurige blootstelling aan radioactieve straling in kaart te brengen.

In de stad Tsjeljabinsk is er een speciaal hospitaal opgericht voor de zieken en stervenden. De archieven van het ziekenhuis puilen uit met de medische onderzoeksdossiers van de doden. Bovendien worden talrijke geaborteerde foetussen met misvormingen als studiemateriaal bewaard in bokalen gevuld met formaldehyde. Milieuactivisten claimen dan ook dat de autoriteiten een misdaad begaan tegen de mensheid en een ware genocide aanrichten.

Europa dumpt in Mayak
Het gaat er trouwens ook niet op verbeteren voor de omwonenden want Mayak blijft uitbreiden. De Russische regering heeft enkele jaren geleden trouwens toestemming gegeven om nucleair afval uit het buitenland te importeren, te verwerken en te dumpen. Het buitenlandse kernafval veroorzaakte de afgelopen jaren al lekkage van naar schatting 3.000 miljoen liter radioactief water in het milieu. Het kernafvalprobleem is weliswaar voor Europese landen uit hun zicht verdwenen, maar hun radioactief afval brengt de mensen in Mayak, die al 50 jaar lijden onder nucleaire vervuiling, nog steeds ernstig in gevaar. Terwijl geen enkel westers land zulk een vervuiling zou tolereren op het eigen grondgebied.

De nucleaire fabriek van Mayak heeft reeds 1.540 ton radioactieve vloeistof verwerkt uit Duitsland, Finland, Hongarije, Bulgarije en Tsjechië. Toekomstige contracten worden nog onderhandeld met Zwitserland, Spanje, Slovenië, Italië en ook ons land. Landen die hun radioactief afval dumpen in Rusland, ontlopen hun verantwoordelijkheid en werken doelbewust mee aan een milieuholocaust zonder voorgaande. (kve)

Morgen onderzoekt Planet Watch of kerncentrales het doelwit van terroristen kunnen worden.