Stemplicht bij gemeenteraadsverkiezingen wordt afgeschaft

De Vlaamse onderhandelaars doken gisteren voor een tweede keer de nacht in, met de hoop op witte rook bij het ochtendgloren. Maar enkele ambities van Jambon I sijpelden gisteren toch naar buiten. De Vlaamse regering in spe schrapt de opkomstplicht voor de lokale en provinciale verkiezingen. Ons land is één van de weinige ter wereld waar nog opkomstplicht geldt, maar bij elke verkiezing blijft hoe dan ook een kleine 10% van de kiezers thuis. Officieel riskeren thuisblijver een boete van 40 tot 80 euro, maar daar wordt zelden of nooit gevolg aan gegeven.

Ook de lijststem op lokale en provinciale lijsten verdwijnt. Gemeenten zullen voortaan ook gebruikmaken van het Waalse systeem, waarbij de kandidaat met de meeste stemmen van de grootste coalitiepartner ook automatisch burgemeester wordt. De grootste partij kan nog steeds buitenspel gezet worden, maar wekenlang gesjacher over wie nu burgemeester wordt - herinner u de Gentse coalitievorming - kan zo wel vermeden worden.

De Vlaamse symboolstrijd over de burgemeesterssjerp wordt uiteindelijk een compromis à la Belge: burgemeesters kunnen voortaan kiezen of ze een tricolore sjerp dragen of een 'Vlaamse' zwart-gele. In Wallonië woedde die discussie overigens ook. De sjerp van de schepenen was er zwart-geel - te Vlaams - en bestaat intussen uit de kleuren van de Waalse vlag: geel-rood.

Momenteel geldt in ons land nog bij alle verkiezingen geen ‘stemplicht’, zoals gemakshalve wel eens gezegd wordt, maar wel een ‘opkomstplicht’, gekoppeld aan stemrecht. Iedereen die mag stemmen, moet zich ook aanmelden bij het kiesbureau. En hoewel dat misschien voldoende lijkt, is ook deelname aan de stemming verplicht. Lees: je moet het stemhokje betreden. Al ben je daar niet verplicht effectief een stem uit te brengen: een stemgerechtigde Belg kan daarbij ook blanco of ongeldig stemmen. En ondanks die opkomstplicht, daalt het aantal Belgen dat zijn stem opbrengt verkiezing na verkiezing.