'Kolonisten van Catan' in alle stilte veranderd in 'Catan': "Welke zinnige mens stoort zich hier nu aan?"

Fabrikant 999 Games heeft het woord 'kolonisten' verbannen van de dozen en boekjes bij het gezelschapsspel Kolonisten van Catan. "Die term is sinds een jaar of tien zó beladen geworden, dat we het niet meer willen gebruiken voor onze spellen", zegt woordvoerder Bert Calis van 999 Games aan onze Nederlandse collega's van het Algemeen Dagblad (AD).

Inmiddels heeft 999 Games een persbericht verstuurd waarin staat dat "de naam Catan om een heel andere reden is aangenomen". Het bedrijf stelt in dat de naam is gewijzigd "om het merk internationaal te kunnen uitbouwen en beschermen".

Woordvoerder Bert Calis laat in een telefonische toelichting weten dat het artikel in het AD niet onjuist is, maar dat hij de krant gisteren "onvolledig" heeft geïnformeerd. De "negatieve connotatie" van het woord "kolonisten" en de klachten daarover waren wel degelijk redenen om de naam van het spel te veranderen.

"Maar blijkbaar was er nog een reden waar ik gisteren nog niet van wist", zegt hij nu. "Die context willen we met dit persbericht meegeven." In het persbericht staat dat de internationale naamswijziging in 2014 is doorgevoerd. De woordvoerder van het bedrijf bevestigt – net als gisteren – dat de discussie over de naam en de bijbehorende klachten al speelden in 2012.

Elk jaar kreeg de fabrikant klachten binnen van instanties en consumenten. "Dat we met deze naamgeving teruggingen naar de oude, blanke roots. Dat soort ongein. We werden gewezen op de negatieve aspecten van het Nederlandse koloniale verleden. Het woordje ‘kolonisten’ heeft een nare bijsmaak. Daar wilden we van af."

De spellenfabrikant kreeg onder meer kritiek uit pro-Palestijnse hoek. "Sommige mensen stelden dat we hiermee steun gaven aan de bouw van Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, een moderne vorm van kolonisatie. Maar dit spel is echt niet bedoeld om politiek te bedrijven. De discussie die het AD in de wereld brengt is wat ons betreft onnodige stemmingmakerij. Het verband met ons koloniaal verleden is ongegrond en nooit van toepassing geweest."

Bij Catan kunnen spelers punten verdienen door dorpen, steden en wegen te bouwen. "Je breidt je imperium uit in een land dat nog niet bestaat”, zegt Calis. "Het draait niet om oorlog voeren en er worden ook geen historische gebeurtenissen nagespeeld. Van kolonisatie van land waar al mensen wonen is helemaal geen sprake."

De discussie over de naam begon al in 2012, zegt de woordvoerder. "De vormgeving is toen ingrijpend veranderd en op dat moment is ook gesproken over de naam. Aan de naamswijziging hebben wij verder nauwelijks aandacht gegeven. De verkorte naam ‘Kolonisten’ is zó ingeburgerd, dat krijgen we er toch niet uit bij mensen."

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken is niet te spreken over de naamsverandering. "Ik ben helemaal klaar met die politiek-correcte WAANZIN", zegt hij op Facebook. "Welke zinnige mens stoort zich hier nu aan? Het lijkt wel of álles kapot moet. Het is allemaal onze schuld en het enige wat wij - blanke Europeanen - nog mogen voelen is SCHULD EN SCHAAMTE."

Van het spel zijn in Nederland ruim 1,5 miljoen exemplaren verkocht. Op de meeste dozen staat in koeienletters ‘Kolonisten’. "Dit een duurzaam spel, dat soms wel twintig jaar in de kast kan liggen. Het zal dus nog wel even duren voordat de verwijzing naar het kolonialisme echt is uitgebannen", zegt Calis.

De laatste jaren is het debat over de koloniale geschiedenis van Nederland fel opgelaaid. Eind vorig jaar stelde een Rotterdams kunstcentrum nog voor om een streep door haar naamgever te zetten, de ‘foute’ zeeheld Witte de With. Ook moesten de Amsterdamse Coentunnel, de Gouden Koets en VOC-schip de Halve Maen het ontgelden. Volgens tegenstanders zijn dat stuk voor stuk iconen uit een periode van koloniale uitbuiting en slavernij.

Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de Nederlandse liberale regeringspartij VVD, spreekt van een "verkrampte" reactie. "Je zit met houten blokjes routes te maken en je handelt in kaartjes met daarop wol, steen en hout. Tijdens het spel heb ik nooit de link gemaakt met andere culturen of het koloniale verleden."

In 1999 werd Kolonisten van Catan nog ‘Speelgoed van het Jaar’ in Nederland. "Toen was er nog helemaal geen kritiek", zegt Calis. "Dat is echt iets van de laatste tien jaar. In Duitsland en Engeland is de naam inmiddels ook aangepast, vanwege dezelfde reden."

Opvallend genoeg prijst fabrikant 999 Games het spel op haar site nog wel aan als ‘Kolonisten van Catan’. "Dat doen we omdat mensen in Google nog altijd het woord ‘kolonisten’ gebruiken om het spel te zoeken. Het zou zonde zijn als ze dan niet meer op onze site uitkomen, waar ze het kunnen aanschaffen."