Europa opent debat over "eerlijke" minimumlonen: zoveel verdien je minimaal in elk land

Bij haar aantreden beloofde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige zomer een initiatief om elke werknemer in Europa een billijk minimumloon te garanderen. De werkgelegenheid scheert weliswaar hoge toppen, maar toch hebben veel werkende mensen moeite om de eindjes aan elkaar te knopen, stelde ze vast. De armoede onder werkenden steeg tussen 2005 en 2018 van 8,1 tot 9,6 procent. 

De Commissie heeft geen bevoegdheid om tussen te komen in de loonvorming in de lidstaten, en dus ook niet om een uniform minimumloon voor te stellen. Het initiatief zorgt dan ook voor ongerustheid. In oostelijke lidstaten, die vrezen dat een snelle loonsverhoging hun concurrentiekracht aantast, maar ook in landen als Zweden en Denemarken. Daar bestaat geen wettelijk minimumloon, maar de lonen zijn er doorgaans hoog, dankzij een breed systeem van collectieve onderhandelingen.

"We respecteren de tradities van de landen en de methodes die ze aanwenden om de lonen vast te leggen", verzekerde Schmidt. "Er komt geen verplichting om wettelijke of statutaire minimumlonen in te voeren, en we raken niet aan de systemen van collectieve onderhandelingen. Meer zelfs, we willen ze beschermen én versterken in landen waar ze niet bestaan.”

Volgens Schmidt wil de Commissie via een aantal criteria bereiken dat het minimumloon in elk land volstaat om werknemers een waardig levensniveau te geven. Dat is volgens de Luxemburger niet het geval in alle 21 lidstaten met een wettelijk minimumloon. "Zeer lage lonen in één land kunnen een negatieve impact hebben op landen waar de lonen hoger zijn. Die loondumping willen we aanpakken."

De huidige minimumlonen variëren sterk van lidstaat tot lidstaat en zelfs niet elk land heeft een wettelijk minimumloon. Onder meer in Italië, Denemarken en Zweden bestaat het systeem niet. In Bulgarije bedroeg het maandelijkse minimumloon in juli vorig jaar 286 euro, tegenover 2.071 euro in Luxemburg. In België lag het minimumloon vorig jaar op net geen 1.600 euro bruto, waarbij we bij de top van Europa behoren.

In landen met hoge minimumlonen is de levensduurte doorgaans wel hoger, wat het verschil in koopkracht minder groot maakt wanneer die levensduurte mee in rekening wordt genomen. Zo bedraagt het absolute minimumloon bij ons wel 1.593 euro, door het feit dat het leven hier ook relatief duur is, komt dat qua koopkracht neer op 1.435 euro. In bijvoorbeeld Slovenië daarentegen komt het absolute minimumloon van 886 euro neer op 1.043 euro qua koopkracht, aangezien het leven er goedkoper dan bij ons is.

Terwijl in absolute cijfers het hoogste minimumloon in Europa op die manier 7,2 keer hoger is dan het laagste, is dat met de levensduurte in rekening genomen ‘slechts’ 2,9 keer.