Betonstop: vanaf 2040 geen verkavelingen meer

VideoOver 25 jaar nog een fermette bouwen op een stukje grond op de buiten dat je geërfd hebt van je oma: vergeet het maar. De Vlaamse regering heeft een akkoord bereikt over een totale betonstop vanaf 2040. "Dit is het einde van de klassieke verkaveling en da's maar goed ook. De Vlaming is de files moe", zegt de bouwmeester.

Dieter Dujardin 1 dec. 2016 Laatste update: 09:34 Bron: Het Laatste Nieuws

Waarom een betonstop?

Een langgerekt lint van rijhuizen, snippers woonwijken, ambachtelijke zones en landbouwgronden en hier en daar een streepje natuur: da's het beeld van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen. Zo ongeordend en verspreid, dat we Europees kampioen zijn qua aantal kilometers weg per huis en dagelijks met tienduizenden de wagen in moeten om naar ons werk te gaan. Zodanig verhard, dat we regelmatig met overstromingen geconfronteerd worden.

Momenteel is 33% van de ruimte ingenomen door woning, handel, industrie en recreatie en 14% door wegen, parkings en gebouwen. En het houdt niet op. Nog elke dag sneuvelt er in Vlaanderen 6 hectare open ruimte, waarvan 2,5 hectare effectief wordt verhard. "Zo kan het niet verder", zegt Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck. "Als in dit land het overheidsbeslag zo hoog is, komt dat ook door ons immense ruimtebeslag. De kost van files, vervuiling, wegenonderhoud en nutsleidingen is gigantisch. En dan subsidiëren we nog firmawagens. Een totale omslag van ons ruimtebeleid, met focus op de stadskernen, kan de lasten doen dalen."

Wat houdt het precies in?

Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck. © Tim Dirven

Een totale halt aan het uitbreidingsbeleid. Tegen 2025 mag er nog slechts 3 hectare vrije ruimte per dag worden ingenomen in plaats van 6. En tegen 2040 geen vierkante meter meer. Tien jaar eerder dan minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) had vooropgesteld. Zelfs dat lijkt nog veraf, maar eigenlijk is het dat niet. Het betekent dat van de 72.000 hectare ruimte die nu bestemd is voor uitbreiding, maar 24.600 hectare zal mogen ingenomen worden.

Meer ruimte innemen kan dan nog alleen als het wordt gecompenseerd: door elders nieuwe open ruimte te creëren. Voor veel grondeigenaars die zitten te wachten op de dag dat hun terreinen worden verkaveld, is dat op het eerste gezicht een streep door de rekening. Maar minister Schauvliege verzekert dat ze rechtszekerheid hoog in het vaandel draagt. "Sommigen zullen vergoed worden, anderen zullen gronden kunnen ruilen of bouwrechten verhandelen."

Wat betekent dit voor bestaande woningen?

Als je in je huis blijft wonen, verandert er niet zo heel veel. Een carport of een veranda aanbouwen, zal nog steeds kunnen, als de ruimtelijke voorschriften in je wijk dat nu toelaten, tenminste. Wie een nieuwe oprit wil aanleggen, zal aangezet worden om te kiezen voor waterdoorlatende materialen. De effectieve verharding van de bodem moet tegen 2040 immers stabiel blijven in stedelijk gebied en met 20% dalen in de open ruimte. Dat wil zeggen: door oude loodsen en verlaten fabriekspanden om te zetten in groen. In bestaande villawijken komt net meer flexibiliteit. Nu laten strenge verkavelingsvoorschriften niks toe. Schauvliege maakt het mogelijk om een villa om te vormen tot een kangoeroe- of zorgwoning.

Wat met nieuwe bouwprojecten?

"Een revolutie", zegt bouwmeester Leo Van Broeck. "Na 2040 nog een vrijstaande fermette bouwen op een vrij stukje grond: vergeet het maar. Als uw stuk grond op de buiten ligt, zal de overheid u vragen om te ruilen met een stuk grond in een woonkern. Een drama is dat niet. Hoeveel vijftigplussers verhuizen er nu al niet naar een appartement in een centrum? Hoeveel villa's staan er nu al te koop op de buiten? En als het bij een drukke verkeersader of een station in een stad gelegen is, zal de overheid de bouwheer vragen om te kiezen voor een groter project, met meerdere wooneenheden."

Het doel van de Vlaamse regering is om in een straal van 1 kilometer rond vervoersknopen te komen tot een woondichtheid van 35 woningen per hectare. Van Broeck: "Een deel van de meerwaarde die de eigenaar realiseert bij het creëren van meer wooneenheden per lap grond, zal dan naar de overheid gaan, voor de creatie van nieuwe natuurgebieden. Eigenlijk kan je stellen dat het individuele bouwen zal verdwijnen. Mensen zullen zich meer verenigen in projectgroepen om nieuwe woonvormen te realiseren in de centra", zegt Van Broeck, die trouwens ook pleit voor een verhoging van het kadastraal inkomen op de buiten en een verlaging in de steden.

De Vlaamse regering stelt het echter een stuk minder scherp. "We gaan individueel bouwen niet verbieden, hé. Dit gaat over de eigendommen van mensen. Wie nog de woning van zijn dromen wil realiseren, zal dat kunnen. Maar dan moet de ingenomen ruimte worden gecompenseerd met de creatie van nieuw groen", klinkt het in de regering.

Komt het er echt?

De Vlaming en zijn baksteen: het is een vrijheid waar de politiek doorgaans niet al te hard durft aan te raken. Wordt dit plan echt realiteit? Leo Van Broeck denkt van wel. "Als je ziet hoe meerderheid en oppositie in het Vlaams Parlement het onlangs zijn eens geworden over een verregaande klimaatresolutie, dan merk je toch dat men de ernst van de situatie inziet. Ook de Vlaming is hier rijp voor. We zijn met zijn allen murw door de files. Bovendien is het een win-winsituatie. Meer woningen per hectare betekent meer rendement. Dit zal leiden tot een grote reconversie van verloederde gebouwen in de steden, wat dan weer goed is voor de bouwsector. Het zou echt zot zijn om dit niet te doen."