Waarom we waarschijnlijk pas in januari weten wie de Amerikaanse Senaat in handen krijgt

De Amerikaanse Senaat bestaat uit 100 leden - twee per staat - die zes jaar zetelen. Elke twee jaar wordt een derde van de zetels vernieuwd. Dit jaar waren er uitzonderlijk 35 zetels te verdelen door een speciale extra verkiezing in Georgia, nadat een senator uit de staat vorig jaar ontslag nam. Daardoor mochten de inwoners van Georgia dit jaar een stem uitbrengen voor hun beide senatoren.

Voorlopig halen zowel Democraten als Republikeinen in de Senaat 48 zetels, en zijn vier zetels nog onbeslist, waaronder de twee in Georgia. In North Carolina en in Alaska ligt de zittende Republikeinse kandidaat voorlopig op kop, waardoor de Republikeinen allicht op minstens 50 zetels zullen uitkomen.

En dan hangt alles van de twee zetels Georgia af. Maar de kans is groot dat de kiezers daar in januari opnieuw naar de stembus voor zullen moeten, en dat de machtsbalans in de Senaat dus tot dan nog onduidelijk zal blijven. Volgens de wet in Georgia moet een kandidaat minstens 50 procent halen om meteen verkozen te zijn. Gebeurt dan niet, dan volgt een tweede ronde in januari met de beste kandidaten. Wie daar wint, wordt de senator.

Voor de verkiezing van de opvolger van de senator die ontslag had genomen, was zo’n runoff verwacht, aangezien dat een open verkiezing was waar verschillende politici uit alle partijen aan mochten meedoen. Democraat Raphael Warnock zal het in januari opnemen tegen de Republikeinse kandidate Kelly Loeffler. 

Maar ook voor de ‘gewone’ senaatsverkiezing geldt de drempel van 50 procent, en daar wordt het een ongelooflijk dubbeltje op zijn kant. Zittend Republikeins senator David Perdue strandt met meer dan 98 procent van de stemmen geteld voorlopig op 49,997 procent, een zucht verwijderd van de 50. De Democraat Jon Osoff heeft momenteel 47,8 procent. Als Perdue niet over de 50 procent-horde geraakt, moeten ook zij twee in januari deelnemen aan een runoff.

Winnen de Republikeinen over enkele maanden beide zetels, dan behouden ze allicht de controle in de Senaat met 52 tegen 48 zetels voor de Democraten, en kunnen ze het Joe Biden bijzonder moeilijk maken als die uiteindelijk president wordt. Maar winnen de Democraten, dan wordt het een gelijke stand met 50 - 50, en dan komt het aan op wie er vicepresident wordt. 

Die zit namelijk de Senaat voor, en mag dan de beslissende stem leveren. Wint Trump, dan wordt dat dus zijn vicepresident Mike Pence, wint Biden, dan wordt het Kamala Harris.