Voorzitter van verboden Russische mensenrechtenorganisatie: “Zullen niet opgeven”

Het Hooggerechtshof beval dinsdag de sluiting van de oudste Russische mensenrechtenorganisatie, nadat die in 2015 bestempeld werd als “buitenlandse agent”. Memorial hield zich volgens het hof niet aan de regels die met die status gepaard gaan.

Woensdag gelastte een andere rechtbank de sluiting van het mensenrechtencentrum van Memorial, dat juridische hulp biedt aan slachtoffers van inbreuken op de mensenrechten en een lijst van politieke gevangenen opstelt. 

Jan Raczynski, voorzitter van de raad van bestuur van Memorial, zegt dat een manier zal worden gevonden om door te gaan met het documenteren van misdaden uit het Sovjettijdperk, zoals de “Grote Terreur” van Jozef Stalin, maar ook van hedendaagse misstanden. “Dit is een zaak die miljoenen medeburgers aangaat en een probleem is van de hele voormalige Sovjet-Unie en van het hele ex-Sovjetblok,” stelt hij. “Dus op een of andere manier zullen mensen dit werk doen.”

Zijn eigen grootvader was betrokken bij de terreur van 1936-1938, waarbij de dictator meer dan 700.000 vermeende rivalen of vijanden liet executeren en nog veel meer liet opsluiten of martelen, vertelt hij.

Volgens critici is de juridische aanval op Memorial een poging om de donkerste hoofdstukken uit de geschiedenis van de Sovjet-Unie, die niet stroken met het verhaal van het Kremlin over een herrijzend Rusland dat zich nergens voor hoeft te schamen, wit te wassen.

Tijdens het hoorzitting voor het Hooggerechtshof argumenteerde de openbare aanklager dinsdag dat Memorial de Sovjet-Unie afschilderde als een “terroristische staat”, en de herinnering aan de prestaties van de Sovjet-Unie bij de weerstand tegen de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog zwart maakte. “Iemand” betaalde Memorial voor dit verraad, beweerde de aanklager.

Volgens Raczynski is het echter “duidelijk” dat de Sovjet-Unie een terroristische staat was en hij verwijst naar het verleden van “massale schendingen van de mensenrechten”. Het moderne Rusland herhaalt de fouten van het verleden door te proberen sociale problemen op te lossen met geweld en door de vrijheid van vergadering en de vrijheid van meningsuiting in te perken, argumenteert hij. Het aantal gevangenen op grond van wat hij “verzonnen politieke beschuldigingen” noemt, is nu bijna even hoog als tijdens de laatste jaren van de Sovjet-Unie, vóór de hervormingen van Michail Gorbatsjov, klinkt het.

Memorial kan haar activiteiten nog voortzetten tot de uitkomst van hun beroepsprocedure gekend is, maar hoe de organisatie zal reageren als de autoriteiten hun pijlen richten op de tientallen stichtingen die ze beheert, weet hij nog niet. “Er zijn mensen die dit (het vonnis, red.) zwaar opvatten, omdat zij hun leven wijden aan iets wat ze belangrijk vinden en waarvoor ze in veel andere landen zouden worden bedankt en zelfs medailles krijgen. Hier zien we het tegenovergestelde,” aldus Raczynski. “Maar niemand is van plan om op te geven. Sommigen zullen misschien ander werk moeten zoeken als het echt slecht gaat, omdat ze de kostwinner zijn, maar wij zijn van plan om door te gaan met dit werk. Het is niet alleen ons werk. Het is werk dat de maatschappij nodig heeft.”

Ook de Verenigde Naties reageerden vandaag misnoegd op de beslissing van het Russische gerecht om Memorial te ontbinden. “We betreuren ten zeerste de beslissing van het Hooggerechtshof  om Memorial International te sluiten en de beslissing van de rechtbank van Moskou om de zusterorganisatie Centrum voor Verdediging van Mensenrechten op te heffen. De beslissingen leiden tot de ontbinding van de twee meest gerespecteerde mensenrechtengroepen van Rusland en verzwakken de mensenrechtengemeenschap van het land, die al aan het achteruitgaan was”, zei een woordvoerster van het Mensenrechtenbureau van de VN. 

LEES OOK:

Russische rechter verbiedt belangrijke mensenrechtenorganisatie Memorial

Russisch gerecht ontbindt mensenrechtencentrum van organisatie Memorial

Vreedzame protesten zo goed als onmogelijk in Rusland, zegt Amnesty

Internationale Federatie van Journalisten zag afgelopen jaar stijging van aantal gearresteerde reporters: “Crisis in de journalistiek”