Voormalig president van Zuid-Afrika Frederik Willem De Klerk (85) overleden: bood voor zijn dood nog excuses aan voor apartheidsregime

De Klerk en Mandela kregen in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede voor hun werk voor een relatief vreedzame overgang naar een democratie zonder rassenscheiding. De segregatie van bevolkingsgroepen op basis van ras of raciale kenmerken werd in 1948 in gevoerd in Zuid-Afrika en sneuvelde in 1990 als gevolg van de oppositie van de meerderheid van de bevolking en buitenlandse druk. De Klerk was in de laatste minderheidsregering de drijvende kracht achter de ontmanteling van apartheid. De Afrikaner term apartheid werd in de hele wereld berucht en zelden vertaald.

De Klerk was zoon van een politicus in de Nationale Partij en hij werd parlementslid in 1972. Behalve lid van de Nationale Partij was hij lid van de geheimzinnige Broederbond, een genootschap van invloedrijke Afrikaners. De Klerk werd in 1978 voor het eerst minister onder premier John Vorster. Nadien bekleedde hij tal van ministersfuncties. In februari 1989 kreeg toenmalig president Pieter Willem Botha, een fervent aanhanger van rassenscheiding, een beroerte en De Klerk volgde hem na enige tijd op. Precies een jaar later, in februari 1990, ontpopte hij zich als sloper van het apartheidsbewind door oppositiebewegingen niet langer te verbieden. Hij gelastte de vrijlating van Mandela, toen een van de bekendste politieke gevangenen ter wereld.

Het land kreeg na jarenlange onderhandelingen tussen partijen in april 1994 democratische verkiezingen waar alle Zuid-Afrikanen konden stemmen. Mandela werd president en De Klerk een van de vicepresidenten. Hij was nog enige tijd de oppositieleider in het parlement, maar trok zich in 1997 uit de Zuid-Afrikaanse politiek terug. De politicus die een product was van het apartheidsregime, bleek cruciaal bij de ontmanteling ervan, maar hield later vol dat de minderheidsregeringen waar hij deel van uitmaakte ook veel goede dingen hadden bereikt.

Volgens Zuid-Afrikaanse media heeft de Klerk in een voor zijn dood opgenomen boodschap nog excuses aangeboden voor het leed dat het apartheidsregime heeft aangedaan aan zwarten, gekleurden en Indiërs. “Ik bied zonder meer mijn verontschuldigingen aan voor al het leed en de ellende (..) die zijn veroorzaakt door apartheid”, aldus De Klerk in een boodschap via de FW de Klerk Foundation.

Volgens De Klerk in zijn excuus ‘vanuit het graf’ begon hij begin jaren tachtig heel andere inzichten te krijgen “als een soort bekering”. Hij ontmantelde het apartheidsregime tijdens zijn ambtstermijn van 1989 en 1994 toen er democratische verkiezingen voor alle Zuid-Afrikanen kwamen. De Klerk erkent in zijn jonge jaren wel wat in rassenscheiding te hebben gezien, maar hij heeft dat naar eigen zeggen als president samen met andere partijen ontmanteld op zoek naar rechtvaardigheid. Hij heeft eerder al verontschuldigingen aangeboden.