Voor het eerst in twaalf jaar Belgische vorst naar Congo

Het bezoek werd al drie keer uitgesteld. Koning Filip zou in de zomer van 2020 naar Kinshasa reizen, voor de feestelijkheden rond de 60ste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid, maar de coronapandemie gooide toen roet in het eten. Een jaar later waren er plannen voor een tweede poging, maar ook toen kon het staatsbezoek door de coronapandemie niet doorgaan. De reis werd een derde keer uitgesteld omwille van de Russische inval in Oekraïne.

Albert II was de laatste die Congo bezocht, in 2010. Ook toen was het al 25 jaar geleden dat een Belgische koning op staatsbezoek ging. Albert woonde er de viering van vijftig jaar Congolese onafhankelijkheid bij, maar sprak niet in het openbaar. De verhoudingen tussen beide landen lagen op dat moment, onder president Joseph Kabila, erg gevoelig. Ook de delegatie werd toen klein gehouden. De enige politicus die meereisde, was toenmalig premier Yves Leterme (CD&V).

Deze week worden Filip en Mathilde vergezeld door eerste minister Alexander De Croo (Open Vld), minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) en staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine (PS).

De relaties tussen België en Congo zijn sinds 2019 weer aan de beterhand, na de verkiezing van Felix Tshisekedi tot president. Sindsdien trokken al verschillende federale ministers naar het land. 

In 2023 vinden opnieuw verkiezingen plaats in Congo, dus deze periode wordt beschouwd als de laatste kans voor een staatsbezoek zonder dat proces te beïnvloeden. Gespreid over drie dagen in Kinshasa zal het koningspaar verschillende ontmoetingen hebben met Tshisekedi. Woensdag al houden zowel de koning als de president een speech in het Congolese parlementsgebouw. Wat de koning daar zal vertellen, wordt geheim gehouden, maar de vorst zou wel willen bijdragen aan de nieuwe wind die door de bilaterale relaties waait.

In Kinshasa wordt bij een bezoek aan het Nationaal Museum een masker teruggegeven dat in de koloniale periode naar België was gebracht. Tijdens zijn bezoek eind vorig jaar heeft Dermine al aangegeven dat België bereid is de teruggave te onderzoeken van alle goederen en kunstwerken uit de koloniale periode die nu in het bezit zijn van federale instellingen.

Om de uitgestrektheid en verscheidenheid van het land recht te doen, reist de delegatie na het bezoek aan de hoofdstad door naar twee uithoeken van het land: Lubumbashi in het zuiden en Bukavu in het oosten.

In Lubumbashi ligt het economische zwaartepunt van Congo. De koning brengt er een bezoek aan de Belgische school en aan de universiteit, die eveneens een grote connectie met ons land heeft omdat de helft van de professoren zijn doctoraat in België behaalde.

Op de laatste dag van het bezoek reist de koning naar het Panzi Hospital van Nobelprijswinnaar Denis Mukwege in Bukavu. Mukwege werd bekroond voor zijn strijd tegen het gebruik van seksueel geweld als oorlogswapen. In het ziekenhuis worden slachtoffers van seksueel geweld behandeld. Ze krijgen er ook psychosociale begeleiding en hulp met hun re-integratie in de samenleving.

In Bukavu is het de afgelopen dagen opnieuw onrustig. Honderden mensen kwamen er op straat om te eisen dat de diplomatieke banden met Rwanda zouden worden doorgeknipt en de grenzen gesloten. Ze beschuldigen het buurland van steun aan de rebellen van M23. Het gaat om een oude tutsi-groepering die eind vorig jaar opnieuw de neus aan het venster stak. Hoewel Rwanda elke betrokkenheid ontkent, werd de ambassadeur wel al ontboden in Kinshasa en werden de vluchten van RwandAir opgeschort in Congo.

Na een onderhoud, eind vorige week, tussen de Congolese minister van Buitenlandse Zaken Christophe Lutundula en diens Amerikaanse ambtgenoot Antony Blinken riep die laatste op tot diplomatie. Blinken zegde zijn steun toe aan het overleg tussen de Congolese overheid en de rebellengroepen, dat in april plaatsvond in Nairobi.