Vijf doden bij tumult na vulkaanuitbarsting in Congo, Virungapiloot Anthony Caere vliegt over vulkaan Nyiragongo: “Tot 1.000 huizen verwoest”

De vulkaan Nyiragongo, op zo’n tien kilometer van de stad Goma in het oosten van Congo, is zaterdagavond uitgebarsten. De lava heeft net niet de luchthaven van Goma aan de rand van de stad bereikt. “De lavastroom is gestopt bij Buhene, in de buitenwijken van Goma”, zei Constant Ndima, de militaire gouverneur van de provincie Noord-Kivu. In Buhene werden wel enkele huizen vernield door de lava. De vulkaan stootte lava en rook uit. Veel mensen sloegen op de vlucht. “Dat was goed”, vertelt Caere, “want bij de tweede uitbarsting enkele uren later hadden ze waarschijnlijk niet voldoende tijd gehad.”

Er zijn zeker vijf mensen om het leven gekomen in het tumult na de uitbarsting van de vulkaan Nyiragongo in het oosten van Congo. Zij kwamen om bij ongevallen toen mensen na de uitbarsting wegvluchtten, zo heeft de militaire gouverneur van de regio gezegd.

De Congolese regering beval de evacuatie van Goma. De lavastroom stopte zijn voortgang tijdens de nacht om tot stilstand te komen in de noordoostelijke buitenwijken van de stad.  De luchthaven van Goma, enkele honderden meters verderop, bleef zo gespaard. Wel komen er nog vuur en sterke dampen uit het rotsachtige lavafront. Tientallen nieuwsgierigen kwamen een kijkje nemen.

De West-Vlaamse piloot Anthony Caere van het Virungapark in Congo vloog boven de vulkaan. Een groot deel van de lava stroomde door het nationaal park waar de vulkaan staat. Het park Virunga is een van Afrika’s grootste natuurreservaten en het meest biodiverse gebied dat in het continent wordt beschermd. In het park leven onder meer bedreigde berggorilla’s. “Het is een drama hier”, zegt hij aan onze redactie. “Een van de twee lavastromen is gestopt op 500 meter van de luchthaven. De andere heeft de hoofdweg naar Rwanda overspoeld. Alle hoogspanningslijnen van onze waterkrachtcentrale om Goma van elektriciteit te voorzien, liggen plat.” In een groot deel van de stad met twee miljoen inwoners is de stroom dan ook uitgevallen. 

“Momenteel is het gevaar wat geweken”, aldus Caere nog rond de middag. “De uitbarstingen zijn gestopt. Maar toen ik erover vloog, kon ik zien dat een 500 tot 1.000 huizen volledig zijn verdwenen in de lavastroom.”

Het Rode Kruis is vannacht al begonnen met uitdelen van noodmateriaal voor de mensen die uit Goma gevlucht waren, zoals dekens. Ook de dienst ‘restoring family links’ voor kinderen die in de evacuatie hun ouders zouden verloren zijn, zijn al actief. Dat zegt Rode Kruis-Vlaanderen, dat in Rwanda actief is. “Dit komt nog eens bovenop Covid, dat in die regio ook vele slachtoffers maakt”, klinkt het. 5.000 tot 7.000 mensen hebben een veilig heenkomen gezocht in het nabijgelegen Rwanda.

Intussen zijn heel wat mensen die zaterdagavond in paniek waren gevlucht, nu teruggekeerd naar hun huizen. Anderen blijven voorlopig buiten de stad, in afwachting van richtlijnen van de overheid. Ze vragen zich af of de uitbarsting voorbij is, of dat er opnieuw lava zal stromen uit de vulkaan.

De militaire gouverneur van de provincie Noord-Kivu bevestigde “de uitbarsting van de vulkaan Nyiragongo op 22 mei vanaf omstreeks 19 uur”. In een boodschap die op de lokale radiozenders werd uitgezonden, riep de militaire gouverneur op tot kalmte. “Het onderzoek is bezig en de bevolking moet de richtlijnen van de civiele bescherming volgen”, klonk het. “We zullen de bevolking meer informatie geven over waar ze veilig is.”

Eerder werd gemeld dat de meeste lava richting het oosten zou vloeien - naar Rwanda, maar in de vulkaan opende zich een tweede scheur, waardoor er lava zuidwaarts richting Goma vloeide. De lavastroom heeft de luchthaven van Goma niet bereikt en ook niet de stadsgrenzen, maar wel de omliggende dorpen. Meerdere woningen zijn verwoest. Het is niet duidelijk hoeveel schade de vulkaanuitbarsting heeft aangericht.

In het oosten van Congo is het al langere tijd onrustig door gewapende bendes die er rondtrekken en strijden om de controle over grondstoffen.

De Nyiragongo is een van de meest actieve vulkanen ter wereld en wordt als een van de gevaarlijkste beschouwd. De vorige uitbarsting van de Nyiragongo, meer dan 3.000 meter hoog, dateert van 17 janauri 2002. Er vielen toen meer dan honderd doden en er werden 120.000 mensen dakloos. Bijna heel het oostelijke deel van Goma werd bedekt met lava, waaronder de helft van de landingsbaan van de luchthaven. “Toen ik hier zeven jaar geleden aankwam om te beginnen werken, was een deel van de luchthaven zelfs nog niet vrijgemaakt van de lava”, herinnert Caere zich. “De mensen hebben hun huizen toen herbouwd met lavarotsen, op de lavalaag. Veel van die mensen zijn nu opnieuw alles verloren. Dat is verschrikkelijk.”

De dodelijkste uitbarsting was er in 1977, toen meer dan 600 mensen om het leven kwamen.

Goma ligt in een regio met zes vulkanen, met de Nyiragongo en de Nyamuragira als hoogste.