Het gezin uit Ruinerwold woonde al jaren in afzondering. Vorige week dinsdag kwam de zaak aan het rollen nadat de 25-jarige zoon enkele keren was opgedoken in een café. Toen hij zijn verhaal deed aan de cafébaas schakelde die de politie in. Zowel de vader als de huurder van het pand, de 58-jarige Oostenrijker Josef B., zitten momenteel vast. Ook B. wordt verdacht van wederrechtelijke vrijheidsberoving, het benadelen van de gezondheid van de anderen en witwassen. 

Het gezin bestaat uit een vader met zes kinderen tussen de 18 en 25 jaar die in de afgelegen boerderij woonden. Daar hadden ze hun eigen moestuin en leefden ze zelfvoorzienend. De kinderen verzorgden hun vader, die een hersenbloeding had gehad. Mogelijk woonden ze er al sinds 2010, maar dat is onduidelijk omdat ze niet in de gemeentelijke basisadministratie staan.

Volgens de Volkskrant schreef de vader tijdens zijn verblijf op de boerderij zijn eigen evangelie via duizenden artikelen op internet. Onder een schuilnaam, John Eagles, werkte hij aan een volledig eigen online-encyclopedie, Eagle Rock Wiki, zo schrijft de krant.

De vader geloofde bovendien in een onzichtbare spirituele oorlog tussen goede en kwade geesten. Dat zou blijken uit een video waarop de krant De Telegraaf de hand heeft weten te leggen en waarin de 67-jarige vader uitgebreid zou spreken over zijn geloofsopvattingen.

In het Engels bespreekt de man zaken als God, geld, geluk, gerechtigheid en ziekte. De film zou volgens het dagblad zijn opgenomen op 5 april 2006 in zijn winkel voor houten meubelen en speelgoed in het dorp Zwartsluis, in de aan Drenthe grenzende oostelijke provincie Overijssel. Hij kondigde aan dat hij een boek of videoserie wilde maken onder de titel ‘Niets dan Gods ideaal’.

“De vader van het gezin lijkt eigenlijk zijn eigen toekomstige paradijs bij elkaar te ‘shoppen’”, zegt theoloog en socioloog Lammert Gosse Jansma naar aanleiding van de beelden en teksten die zijn opgedoken. “Het lijkt een soort geseculariseerd idealisme, een levensbeschouwing die is losgemaakt van kerkelijke achtergrond.”

“Er werd gezegd dat het gezin in afzondering op het einde der tijden zou wachten, maar daar lijkt het toch niet op”, stelt Jansma. De man hecht veel waarde aan ecologie en duurzaamheid, wil de planeet redden, de boze buitenwereld buitensluiten en voegt er hier en daar wat religie aan toe. “De man streeft een utopie na en baseert zich op ecologie.”

Jansma is deskundig op het gebied van nieuwe religies en eindtijdbewegingen. Hij onderzocht vaker groepen die op sekten leken in Nederland. “Van de groep in Ruinerwold weten we nog heel veel niet. Zo zou de vader zijn kinderen geïsoleerd hebben van de buitenwereld, maar we weten niet of dat traumatisch was. Vaststaat dat volwassen kinderen jarenlang bij hun vader zijn gebleven, terwijl nu blijkt dat er wel internet in huis was. Dat isolement was dus nogal relatief.”

Ook Kocku von Stuckrad, hoogleraar religiewetenschap in Groningen, denkt dat de vader “zijn eigen wereld” heeft gebouwd. “Hij veegt elementen uit de theosofie, de antroposofie en de natuurbeweging bij elkaar en zegt dat hij openbaringen heeft gehad. Maar hij roept niet op tot geweld en voorspelt geen apocalyps.”

Of de vader op grond van zijn denkbeelden strafbaar is, valt nog te bezien. Veel wetenschappers wijzen op vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. “Deskundigen zouden met alle gezinsleden moeten praten over hun gedachtegoed. Dat is werk voor een religiewetenschapper, maar misschien ook wel voor een milieudeskundige. Pas als we weten wat ze geloofden en waarom kun je zeggen of daar iets strafbaars aan is”, vindt Jansma. 

Van Stuckrad voegt eraan toe: “Hoe ze in Ruinerwold hun geloof beleefden kan je onzin vinden of heel mooi, het is geen misdaad. Elke kerk is gebaseerd op een gezamenlijk geloof.”