Rusland sluit zich opnieuw aan bij graandeal met Oekraïne, Zelensky bedankt Turkse president voor rol bij herstel akkoord

Turkije speelde eerder een belangrijke rol bij de totstandkoming van de graandeal in augustus, waarbij naast Rusland en Oekraïne de Verenigde Naties waren betrokken. Sindsdien zijn ongeveer 10 miljoen ton graan en andere landbouwproducten uit Oekraïense havens geëxporteerd, waardoor de prijzen wereldwijd zijn gedaald. De schepen worden gecontroleerd in Istanbul.

President Recep Tayyip Erdogan zei vandaag dat de Russische minister van Defensie, Sergei Shoigu, de Turkse minister van Defensie had bevestigd dat de deal vanaf 12 uur wordt voortgezet. Erdogan zei dat de hernieuwde overeenkomst prioriteit zou geven aan zendingen naar Afrikaanse landen, waaronder Somalië, Djibouti en Sudan. Rusland eiste dit omdat het grootste deel van het graan in rijkere landen terechtkwam.

Rusland bevestigde wat later ook zelf dat het opnieuw deelneemt aan de implementatie van het akkoord. Volgens het Russische leger heeft Moskou schriftelijke garanties gekregen van Oekraïne dat de corridor niet voor gevechtshandelingen tegen Rusland zou worden gebruikt.

“Rusland vindt dat de ontvangen garanties op dit punt voldoende zijn en herneemt de implementatie van het akkoord”, aldus het Russische ministerie van Defensie, geciteerd door staatspersagentschap TASS. Het ministerie zei ook dat bemiddeling van Turkije had bijgedragen tot de herneming van de graanuitvoer.

Rusland schortte zijn deelname aan de graanovereenkomst dit weekend op, nadat Oekraïne werd beschuldigd van een drone-aanval op de Russische Zwarte Zeevloot. Het Russische ministerie van Defensie zei maandag dat het scheepsverkeer vanuit havens in Zuid-Oekraïne werd stopgezet en noemde de Oekraïense aanval “onaanvaardbaar”.

Erdogan belde dinsdag met Poetin om hem te overhalen terug te komen op de opschorting. In zijn communicatie naar buiten toe gaf hij aan “vertrouwen” te hebben in de samenwerking van alle partijen om een oplossing te zoeken. De Russische president Vladimir Poetin beklemtoonde woensdag echter dat Rusland zich op elk moment uit het hernieuwde akkoord kan terugtrekken. Als dat zou gebeuren, zal Rusland echter niet verhinderen dat graan van Oekraïne naar Turkije wordt verscheept, zei hij. Poetin heeft immers al vaker laten verstaan dat hij de Turkse “neutraliteit” in het conflict met Oekraïne apprecieert.

Ondanks de Russische terugtrekking zijn dinsdag drie graanschepen uit de Oekraïense havens de humanitaire corridor binnengevaren. Die bewegingen hadden groen licht gekregen van de Oekraïense, Turkse en VN-delegatie, aldus het gemeenschappelijk coördinatiecentrum (JCC) in Istanbul, dat instaat voor het internationale akkoord. De Russische delegatie werd daarover ingelicht. Het JCC kon maandag ook 46 schepen inspecteren en toestemming verlenen om de corridor op de Zwarte Zee in de twee richtingen te gebruiken.

Dankzij de graandeal die op 19 juli in Istanbul werd gesloten, kon dus al bijna 10 miljoen graan worden uitgevoerd uit de Oekraïense havens. Het graan zat daar geblokkeerd sinds de Russische inval in Oekraïne op 24 februari. Het akkoord moet een zware voedselcrisis helpen voorkomen, met name in Afrika. De huidige overeenkomst loopt tot 19 november.

De Turkse president zei dat arme landen in Afrika de prioriteit moeten krijgen bij nieuwe graanleveringen uit Oekraïne. Volgens hem had Vladimir Poetin gesuggereerd om de prioriteit te geven aan landen zoals Somalië, Djibouti en Sudan, een idee waar hij het mee eens was.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is zijn Turkse ambtgenoot dankbaar voor diens rol bij het behoud van het akkoord waardoor Oekraïens graan weer veilig over de Zwarte Zee kan worden verscheept. Zelensky dankte Erdogan in een telefoongesprek ook voor “zijn standvastige steun aan de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne”, laat hij weten op Twitter.

Erdogan vertelde Zelensky dat het vermogen van Oekraïne en Rusland om graan te verkopen van cruciaal belang is voor de hele wereld. Hij pleitte volgens zijn kabinet ook voor meer diplomatieke inspanningen om de oorlog “rechtvaardig” te beëindigen zonder dat Oekraïne grondgebied kwijtraakt.

Ook VN-topman António Guterres toonde zich ingenomen met de stap en werkt aan een verlenging van het akkoord na 19 november. Ook de Amerikaanse regering benadrukt het belang daarvan.