Rusland draait gaskraan toe naar Nederlandse handelaar GasTerra omdat die weigert in roebels te betalen, ook Deense gasleveringen in gevaar

Het Deense energiebedrijf verwacht wel dat het voldoende alternatieve bevoorrading zal vinden op de Europese groothandelsmarkt. Ook GasTerra voorziet geen problemen, omdat de handelaar al elders gas heeft ingekocht.

Volgens het Deense energieagentschap komen de gasvoorraden van Denemarken niet meteen in gevaar als Rusland besluit Orsted af te sluiten. Er is geen directe gaspijpleiding die Rusland met Denemarken verbindt, zodat de Russen niet direct de gaskraan kunnen dichtdraaien. De Denen hebben ook een noodplan voor het geval er een tekort aan gas ontstaat. Ørsted zei te verwachten dat het gas kan kopen op de Europese markt.

Door onenigheid over de betaling van Russische gasleveringen in roebels, werd eerder al voor Finland, Polen en Bulgarije de gaskraan dichtgedraaid. Sommige spelers zoals het Italiaanse Eni waren wél bereid om een roebelrekening bij Gazprombank te openen.

Het Nederlandse GasTerra had een contract met Gazprom voor de levering van 2 miljard kubieke meter gas tot en met eind september. Die hoeveelheid gas heeft GasTerra ingekocht op de gasmarkt in Amsterdam en daarmee denkt het bedrijf aan de verplichtingen te kunnen voldoen, aldus een woordvoerder. Daarna zou het contract aflopen en GasTerra wilde dat al niet verlengen. 

De 2 miljard kubieke meter gas is een aanzienlijke hoeveelheid, maar niet onvervangbaar, laat de zegsman weten. Het gaat om zo’n 5 procent van de hoeveelheid gas die Nederland jaarlijks nodig heeft. Of Nederland nu zelf de gasproductie in Groningen moet verhogen, kan GasTerra niet zeggen. “Dat is aan de minister”, aldus de woordvoerder.

Rusland eist van gasbedrijven dat ze een rekening in euro’s en één in roebels openen bij Gazprombank. De Europese gasbedrijven kunnen dan in euro’s blijven betalen, waarna de bank het geld omzet in roebels en Gazprom betaalt. GasTerra denkt dat daarmee mogelijk Europese sancties worden overtreden, maar vindt de betalingen ook te risicovol omdat het geld bij Gazprombank onder Russische controle staat.

GasTerra zegt er herhaaldelijk bij Gazprom op aangedrongen te hebben om zich aan de gemaakte afspraken te houden. De Nederlandse gashandelaar beraadt zich nu op juridische stappen tegen Gazprom. “Er is in feite sprake van contractbreuk. Dit heeft nogal wat consequenties”, aldus de woordvoerder. 

De gasprijs op de toonaangevende Amsterdamse beurs schoot na de bekendmaking van GasTerra omhoog, maar dat was van korte duur.

Het Nederlandse Eneco krijgt wel nog altijd gewoon Russisch gas . Dat zegt een woordvoerder van het energiebedrijf. Eneco heeft een langetermijncontract voor Russisch gas met Wingas, een dochter van Gazprom. “Zowel zij als wij voldoen aan de voorwaarden van het contract”, aldus de zegsman.

Eneco is het enige Nederlandse energiebedrijf met een langetermijncontract voor Russisch gas. Het bedrijf gaf al eerder aan te verwachten de betalingen gewoon in euro’s te kunnen blijven voldoen. Als Rusland betaling in roebels zou eisen zou dat tegen de voorwaarden van het contract in gaan.

Het Deense Orsted heeft met Gazprom een langetermijncontract voor de levering van 20 terawattuur (TWh) per jaar. Het contract loopt nog tot 2030 en Denemarken spreekt dan ook van een contractbreuk. Eerder dit jaar liet het bedrijf wel al verstaan dat het dit jaar veel minder Russisch aardgas zou aankopen dan het contract toelaat. 

Globaal gezien is Denemarken maar een relatief kleine afnemer van Russisch gas. Het land haalt een deel van zijn behoefte ook uit binnenlandse productie, maar die ligt nu lager door onderhoudswerken op het Tyra-veld.

Rusland eist sinds 1 april van gasimporteurs dat ze voor gasleveringen in roebels betalen, in overeenstemming met een nieuw presidentieel decreet. Dat deed het land als antwoord op de westerse sancties na de inval van Rusland in Oekraïne. Van buitenlandse kopers wordt verwacht dat ze speciale K-type roebel- en valutarekeningen openen bij Gazprombank en daar geld overmaken voor gas in de valuta van het contract. Gazprombank verandert de valuta dan in roebels en maakt die vervolgens over naar Gazprom.

Volgens cijfers van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) voerde Europa vorig jaar 155 miljard kubieke meter aardgas in vanuit Rusland. Goed voor zo’n 45 procent van de totale Europese gasinvoer en zo’n 40 procent van het jaarlijkse Europese verbruik. 

België is van alle Europese landen zowat het minst afhankelijk van Russisch gas. Volgens cijfers van de FOD Economie kwam in 2020 van de circa 19 miljard kubieke meter aardgas die we in ons land op een jaar tijd verbruiken, het meeste van Noorwegen (41 procent) en Nederland (34,5 procent), gevolgd door Qatar (11,8) en Rusland (6,6 procent). 

Moesten er toch ooit bevoorradingsproblemen ontstaan, dan beschikt België volgens Laurent Remy van Fluxys over enkele belangrijke voordelen om die het hoofd te bieden. Zo vormt ons aardgasnet een knooppunt in het West–Europees netwerk. Dat biedt de mogelijkheid om via verschillende kanalen en vanuit alle hoeken van de wereld gas in te voeren. En ook via de LNG-terminals van Zeebrugge en Duinkerke beschikken we ook over de toegang tot vloeibaar aardgas dat van over de hele wereld kan komen.

Minister van Energie Tinne Van Der Straeten (Groen) liet eind april ook al weten dat ons land “volledig voorbereid” is, wanneer Rusland de gaskraan naar België zou dichtdraaien. “De situatie is ernstig maar België is volledig voorbereid”, klonk het toen op haar kabinet.

LEES OOK: 

Russische minister van Buitenlandse Zaken: “Wat zou Frankrijk doen als België Franse taal zou verbieden?”