Red Bull-oprichter Mateschitz (78) overleden. De man die de rock-n-roll naar de F1 bracht en voorgoed een ander gezicht gaf

In de perszaal van de Formule 1 was het publiek geheim. Al sinds eind vorig seizoen. Dietrich Mateschitz liet zich sinds de herfst van 2021, toen hij de CL-match tussen ‘zijn’ Salzburg en Wolfsburg bijwoonde, niet meer in het openbaar zien. De kerst van 2022 zou hij niet meer halen, wisten we. Maar over de slepende ziekte die de Oostenrijkse miljardair zaterdag op 78-jarige leeftijd velde, zal je geen woord terugvinden in de archieven van de voorbije maanden. Zo groot was het respect voor Dietrich Mateschitz. Pas in september dit jaar, toen een Nederlandse journalist het ‘nieuws’ bracht, begon je er hier en daar over te lezen. Alsof journalisten die hem ooit mochten ontmoeten, hoe kort en vluchtig ook, dat alleen met grote schroom in hun toetsenbord geduwd kregen.

Oké. Dietrich Mateschitz was in de eerste plaats een ondernemer. Onderhand kent wel iedereen het verhaal. Hij was als marketingbaas van een Duitse producent van tandpasta op zakenreis in Hong Kong, proefde daar van een energiedrankje dat iedere spat jetlag uit zijn lijf joeg, en besliste om het in de Westerse wereld aan de man te brengen als ‘Red Bull’. Vandaag worden net geen tien miljard van die blikjes per jaar verkocht. Goed voor een omzet van 8 miljard per jaar. Genoeg om 13.000 mensen in 172 een job te geven.

Maar die tien miljard blikjes, ze kwamen niet zomaar. Meer zelfs: in het begin lustte niemand het suikerdrankje. “Er is geen markt voor,” zeiden vrienden en conculega’s. “Dan creëer ik die markt,” zei Mateschitz. U herinnert zich ongetwijfeld nog de kleine autootjes in de kleuren van Red Bull, met jonge, hippe meisjes die gratis blikjes gingen uitdelen. Maar er was vooral zijn marketing die perfect werd ontplooid, in een wereld waarmee hij mensen van 15 tot 35 bereikte: sport en activiteit. Eerst op bescheiden en ludiek niveau. Red Bull organiseerde koersen met zeepkisten. Of vond een mafkees die met een parachute van het Jezusbeeld in Rio de Janeiro sprong. Het ging crescendo. In 2012 haalde basejumper Felix Baumgartner het wereldnieuws, toen hij in Red Bull-pakje vanop ….39 kilometer hoogte uit een heliumballon sprong en door de geluidsmuur ging - hij haalde 1.357 kilometer per uur. Kwam de volgende stap in het plan van Mateschitz: topsporten en topnamen. In het voetbal zijn R. Salzburg en Red Bull Leipzig, maar ook New York Red Bulls (VS), Red Bull Bragantino en Red Bull Brazil (Brazilië) zijn eigendom van het energiedrankje. Daarnaast zijn er afzonderlijke deals met de Braziliaanse wereldster Neymar Jr van PSG, of Trent Alexander-Arnold van Liverpool. In het Amerikaanse basket heeft Red Bull NBA-ster Blake Griffin als uithangbord, en Dominic Thiem in het tennis. In het ijshockey groeien en bloeien Salzburg en München dankzij Red Bull, en op de fiets rijdt Wout van Aert rond met dat heel herkenbare grijs-blauw op zijn helm.

Maar Mateschitz had vooral al vroeg door dat hij het jonge publiek ook aan de Red Bull kon krijgen via de Formule 1. In 2005 nam hij het Jaguar-tam over en noemde het Red Bull Racing. Het was het begin van een sportief succesverhaal, met intussen vier wereldtitels voor Sebastian Vettel en al twee voor Max Verstappen. Maar daarnaast, en veel belangrijker voor de populariteit van de sport, liet Mateschitz een nieuwe, jeugdige wind waaien door de paddock. De oude, stofferige in traditie gewortelde Formule 1 van teams als McLaren, Williams, Ferrari of Sauber wisten niet wat hen overkwam toen dat rock-n-roll-team daar plots neerstreek. Bernie Ecclestone, toen nog grote baas van het circus, nog minder.

We zien hem nog staan voor de zogenaamde ‘Energy Station’ die Red Bull in de paddock neerpootte, met een van die kleine handjes in zijn zij en het andere tegen zijn voorhoofd. Alsof hij zich afvroeg, kijkend naar die gigantische constructie: “Een discotheek in mijn paddock?” Plots werd na de werkdag gegeten, gedronken, gezongen en gedanst in de paddock. En iedereen was welkom, van coureurs tot pers of teambazen en VIP-gasten. Maar veel belangrijker: het jeugdige imago dat Red Bull naar de buitenwereld weerspiegelde, begon een heel andere en veel jonger publiek aan te trekken. Niet in het minst omdat een jonge, frisse en doodgewone snaak als Sebastian Vettel - hij leek zo van de schoolbanken te komen - al die gevestigde waarden naar huis fietste. Het sprak tot de collectieve verbeelding van een nieuw, jeugdig publiek. En was een verademing na jarenlange dominantie van sportief-bloedserieuze helden als Michael Schumacher.

Vandaag breekt de populariteit van Formule 1 door grenzen die niemand ooit voor mogelijk achtte. Zoals ook weer blijkt in Austin - er worden hier meer dan 400.000 mensen verwacht, over het hele weekend, waarvan de grote meerderheid tussen 18 en 30 jaar. Dankzij de marketing-aanpak van de Amerikaanse bazen, met Netflix en dj’s in de paddock. Inderdaad: een recept dat Mateschitz meebracht, toen hij in de Formule 1 stapte. Een recept dat die Formule 1 een hippe, ludieke, festieve en vooral jeugdige gloed gaf. Met de dood van de 78-jarige Oostenrijker is de Formule 1 een ziener kwijt. Gebruikte Mateschitz de Formule 1 als marketingvehikel, dan gaf hij de sport ook heel veel terug.

Het was ook een recept dat Dietrich Mateschitz onmetelijk rijk maakte. Forbes zette hem vorig jaar op plaats 51 van de rijksten der aarde, met een vermogen van net geen 28 miljard euro. Een gruwelijk hoge berg geld die niet wegnam dat Mateschitz altijd de eenvoud zelve is gebleven -altijd in jeans en een hemd dat van de één-euro-winkel leek te komen. Maar nog meer dan dat alles was hij de toegankelijke mecenas voor zijn geboortestreek, de Oostenrijkse deelstaat Stiermarken. Ja, hij pompte ieder jaar 400 miljoen in de Formule 1 om zijn team naar de top te loodsen. Maar hij investeerde ook een slordige 300 miljoen in de wederopbouw van het circuit van Spielberg. Om zijn geboortestreek een nieuw impuls te geven. Ieder jaar opnieuw, als we naar de Oostenrijkse grand prix gaan, horen we die verhalen van de plaatselijke bevolking, op café of op restaurant, over wat Mateschitz allemaal doet voor de streek.

Ja, hij kocht de voorbije jaren zowat alles op dat in de ruime omgeving te koop kwam, van vervallen boerderijen en stallen tot hotelletjes waar de klok was blijven stilstaan. Niet om in vastgoed te beleggen en nog rijker te worden. Wel om alles grondig te renoveren en opwaarderen, zodat zijn Stiermarken er vlekkeloos zou uitzien. Een plaatselijke tooghanger vertelde ons eens dat Mateschitz zelfs ieder jaar een vergadering organiseerde met een heel ruime vertegenwoordiging van de lokale bevolking, om te luisteren naar wat (nog) beter kon. “En als iemands huis dringend aan een verfbeurt toe is, maar de man daar het geld niet voor heeft, dan neemt Mateschitz dat wel in alle stilte voor zijn rekening”, meende de man te weten. En of Mateschitz niet alleen voor Red Bull en bij uitbreiding de Formule 1, maar ook voor zijn geboortestreek en veel mensen een groot verlies zal zijn.

Zaterdag, in de uren voor zijn dood bekend raakte, praatten we nog met anciens in de perszaal over de kwestie Red Bull en de overschreden budgetlimiet. En vernamen we dat teambaas Christian Horner het ‘voorstel tot sanctie’ van de Internationale Autosportfederatie verworpen zou hebben. Omdat die sanctie aanvaarden gelijk zou staan met schuld bekennen? Een goed ingelichte collega: “Mateschitz wil een andere oplossing, want wil niet sterven met het idee dat zijn team wordt gebrandmerkt als valsspeler.”

Die ‘andere oplossing’ was er gisteravond nog altijd niet. Mogen we stilletjes hopen dat iemand hem in die laatste momenten heeft voorgelogen dat zijn team wel volledig was vrijgepleit?