OPINIE Mark Demesmaeker: "Europa, hoe lang nog mag Spanje de mensenrechten schenden?"

Tien jaar geleden werden twee leden van ETA, de Baskische onafhankelijkheidsbeweging, gearresteerd en opgesloten in een Spaanse cel. Het Hof komt nu tot de conclusie dat zij daar op een vernederende en inhumane manier behandeld werden. In het Europees Parlement ben ik één van de voortrekkers van een groep parlementsleden die het Baskische vredesproces actief steunt. Na de definitieve ontwapening van de ETA in april vorig jaar, bekommeren we ons vooral om het lot van de 299 Baskische politieke gevangenen en hun families.

Ze zitten verspreid over Spanje en Frankrijk, honderden kilometer van huis. Een wraakoefening van de Spaanse overheid om hen te isoleren, te ontmenselijken en psychisch te treffen. Zieke gevangenen krijgen vaak niet de gepaste behandeling. Eenentwintig terminaal zieke gevangenen zouden volgens internationaal, maar ook Spaans recht, vrijgelaten moeten worden. Spanje lapt deze regels echter aan zijn laars wanneer het om politieke gevangenen gaat. Ons rapport bevat een lange lijst met mensenrechtenschendingen.

Europa weigert halsstarrig tussen te komen, terwijl het dat in het verleden nochtans met succes deed in het Ierse conflict. Het maatschappelijk middenveld in Spaans- en Frans Baskenland smeekt om een oplossing voor de politieke gevangenen om het vredesproces eindelijk te kunnen afronden. Maar de Spaanse staat beweegt geen millimeter. Frankrijk laat wél verzoenende geluiden horen, en heeft ondertussen beslist om een eind te maken aan de spreidingspolitiek van zijn Baskische gevangenen.

En nu dus opnieuw die stevige tik van het Hof op de Spaanse vingers, die tot in de top van het Berlaymont-gebouw van de Commissie zou moeten weerklinken en voor de nodige politieke vragen zou moeten zorgen. Jammer genoeg vrees ik dat we weinig mogen verwachten van Juncker & co. Kijk naar Timmermans, de Nederlandse Eurocommissaris die de fundamentele rechten van de Europese burgers zou moeten verdedigen. Timmermans plaatst echter gemaskerde Robocops, die vreedzame Catalaanse kiezers lustig op de matrak en rubberkogels trakteren, onder de noemer ‘proportioneel geweld’.

Proportioneel zijn ongetwijfeld ook de straffen die Oriol Junqueras, de democratisch verkozen vicepresident van de afgezette Catalaanse regering, moet ondergaan. Hij gaf eind vorig jaar in volle verkiezingscampagne vanuit zijn cel (!) een interview en werd daarvoor gestraft met enkele nachten in de isoleercel. Billijk, heer Timmermans? Bovendien worden de andere politici en leiders van de Catalaanse volksbeweging in Madrid opgesloten, ver van hun familie en vrienden. De vrouw van Jordi Cuixart heeft de voorbije 130 dagen samen met haar zoontje 24.000 kilometer afgelegd om haar man te bezoeken. Bezoek is dus allesbehalve evident en werd mezelf als Europarlementslid zelfs ontzegd.

Spanje duldt geen pottenkijkers, wat in feite logisch is. De Spaanse machtshebbers vernederen hun politieke tegenstanders en ontnemen hen fundamentele rechten. Die politiek past in een eeuwenlange Castiliaanse traditie en doet terugdenken aan intimidatiepraktijken uit het Franco-regime, waar politieke vijanden van Madrid monddood werden gemaakt. De huidige wandaden, misdaden tegen Europese grondrechten, worden door de EU-elite met de mantel der liefde bedekt. De Europese Volkspartij, een machtige vriendenclub waartoe de regerende Spaanse Partido Popular behoort, sluit keer op keer de rangen en laat premier Rajoy rücksichtslos te keer gaan. Dat ondanks (recente) reprimandes van Amnesty International, de Verenigde Naties en Human Rights Watch ten aanzien van Spanje. Normaal gezien spreken deze instanties hun afkeur uit voor mensenrechtenschendingen in landen zoals Rusland en Turkije. Maar dit jaar is Spanje aan de beurt. Op z’n minst gênant, voor een lid van de Europese Unie.

Hopelijk bewijzen de Europese politieke leiders mijn ongelijk en keuren zij alsnog het Spaanse gevangenisbeleid duidelijk af. Dat zij vanuit hun ivoren toren doorgaans weinig oor hebben voor de echte noden van de burgers, wisten we al. Maar uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens naast zich neer leggen? Dat zou zelfs voor de Berlaymont-bonzen een brug te ver moeten zijn.