Oekraïners moesten weeskinderen verbergen om Russische deportatie te voorkomen

“We schreven opzettelijk valse informatie dat de kinderen ziek waren en niet vervoerd konden worden”, zegt dokter Olga Pilyarska, hoofd intensieve zorg aan persagentschap AP. “We waren bang dat de Russen erachter zouden komen, maar we besloten dat we de kinderen koste wat het kost zouden redden.”

Tijdens de oorlog zijn de Russen ervan beschuldigd Oekraïense kinderen te deporteren naar Rusland of Russische gebieden om ze op te voeden als hun eigen kinderen. Minstens duizend kinderen werden uit scholen en weeshuizen in de regio Cherson gehaald tijdens de acht maanden durende bezetting van het gebied door Rusland, aldus de plaatselijke autoriteiten. Hun verblijfplaats is nog steeds onbekend.

Bewoners zeggen dat er nog meer kinderen vermist zouden zijn, als sommigen in de gemeenschap niet hun leven hadden gewaagd om zo veel mogelijk kinderen te verbergen. In het ziekenhuis in Cherson verzon het personeel ziektes voor elf verlaten baby’s onder hun hoede, zodat ze ze niet aan het weeshuis hoefden mee te geven. In het weeshuis zouden ze Russische documenten krijgen en mogelijk worden meegenomen. Eén baby had “longbloedingen”, een andere “oncontroleerbare stuiptrekkingen” en een andere had “kunstmatige beademing nodig”, aldus Pilyarska over de valse dossiers.

Aan de rand van Cherson, in het dorp Stepanivka, vervalste Volodymyr Sahaidak, directeur van een centrum voor sociale en psychologische rehabilitatie, eveneens papieren om 52 verweesde en kwetsbare kinderen te verbergen. De 61-jarige plaatste enkele van de kinderen bij zeven van zijn medewerkers, anderen werden naar verre familieleden gebracht en enkele van de oudere kinderen bleven bij hem, zegt hij. “Het leek erop dat als ik de kinderen niet zou verbergen, ze gewoon bij me weggehaald zouden worden.”

Maar ze verplaatsen was niet gemakkelijk. Sahaidak moest creatief worden in het vervoer van de kinderen. In één geval vervalste hij documenten waarin stond dat een groep kinderen in het ziekenhuis was behandeld en door hun tante werd meegenomen om te worden herenigd met hun moeder, die negen maanden zwanger was en aan de andere kant van de rivier op hen wachtte, zegt hij.

Terwijl Sahaidak erin slaagde de Russen af te schudden, hadden niet alle kinderen evenveel geluk. Uit het weeshuis in Cherson waar het ziekenhuis de elf baby’s naartoe zou hebben gestuurd, werden in oktober zo’n vijftig kinderen geëvacueerd en naar verluidt meegenomen naar de Krim. De Krim is het gebied dat Rusland in 2014 illegaal annexeerde. “Een bus kwam met het opschrift Z (een strijdsymbool geschilderd op Russische voertuigen, red.) en de kinderen werden meegenomen”, zegt Anastasia Kovalenko, die in de buurt woont.

Aan het begin van de invasie probeerde een lokale hulpgroep de kinderen te verbergen in een kerk, maar de Russen vonden hen enkele maanden later, brachten hen terug naar het weeshuis en evacueerden hen vervolgens, aldus plaatselijke bewoners.

Eerder dit jaar meldde persagentschap AP dat Rusland duizenden Oekraïense kinderen aan Russische gezinnen gaf voor pleegzorg of adoptie. AP ontdekte dat ambtenaren Oekraïense kinderen zonder toestemming naar Rusland of door Rusland bezette gebieden hebben gedeporteerd. De Russische autoriteiten hebben herhaaldelijk gezegd dat het overbrengen van kinderen naar Rusland bedoeld is om hen te beschermen tegen vijandigheden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de beweringen dat het land de kinderen in beslag neemt en deporteert, verworpen.

“Lokale en nationale veiligheidsdiensten zijn op zoek naar de kinderen die werden overgebracht, maar ze weten nog steeds niet wat er met hen is gebeurd”, zegt Galina Lugova, hoofd van de militaire administratie van Cherson. “We weten niet wat er met deze kinderen is gebeurd. We weten niet waar de kinderen uit weeshuizen of uit onze onderwijsinstellingen zijn, en dat is een groot probleem.”