Nord Stream 2 drukkingsmiddel in conflict rond Oekraïne: waarom is de gaspijpleiding zo belangrijk én omstreden?

Nord Stream 2 loopt via de Oostzee van Rusland naar Duitsland. Dankzij die pijpleiding is Rusland voor gasexporten naar Europa veel minder afhankelijk van een leiding die loopt via Oekraïne. De leiding moet jaarlijks 55 miljard kubieke meter gas transporteren.  Volgens de beheerder moet dat volstaan voor 26 miljoen gezinnen. De constructiekosten van de 1.230 kilometer lange pijpleiding zouden 10 miljard euro bedragen.

Duitsland is in principe zeer afhankelijk van Russisch gas, dat wordt beschouwd als een overgangsbrandstof in de groene transitie van het land. De pijpleiding zou een relatief goedkope manier zijn om de grondstof te verkrijgen en de energiebehoeften van het land te dekken.

De pijpleiding werd in september vorig jaar al voltooid, maar gas leveren via de leiding die onder de Oostzee van Rusland naar Duitsland loopt, mag nog niet. Nog altijd wordt gewacht op goedkeuring van Duitsland en van de Europese Unie. De toezichthouder schortte het Duitse goedkeuringsproces in november op vanwege een juridische hindernis. De uitbater van de gaspijplijn is namelijk geen Duits bedrijf en dat is wel een vereiste volgens de Duitse wet. Met de oprichting van de Duitse dochter zou die plooi gladgestreken moeten zijn.

De pijpleiding is van meet af aan omstreden geweest. Zo was er verzet vanuit de Verenigde Staten, maar ook vanuit landen als Polen en Oekraïne, omdat Rusland hiermee nog meer invloed in Europa zou krijgen. Oekraïne en Polen dreigen ook miljarden euro’s aan transitinkomsten te verliezen. Ook andere Oost-Europese landen twijfelen omdat ze de gasvoorziening via Oekraïne willen behouden. Zij vrezen dat hun veiligheid op het spel staat door de machtspolitiek van Rusland.

De Amerikanen vrezen dan weer dat Rusland zijn greep op Europa versterkt met het infrastructuurproject. Daarom neemt de druk op Duitsland toe om het Nord Stream 2-project alsnog te stoppen. Het is slechts een van de economische sancties die kunnen worden ingevoerd voor het geval Rusland Oekraïne binnenvalt.

Berlijn heeft de afgelopen dagen duidelijk gemaakt dat bij een eventuele aanval alle opties besproken zouden worden. Na een lange periode van terughoudendheid heeft de Duitse bondskanselier Olaf Scholz die lijn verdedigd. Net als minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock dreigt hij nu met “hoge kosten” als het Oekraïne binnenvalt.

Volgens Blinken kan de Nord Stream 2-pijpleiding een drukkingsmiddel zijn tegen Rusland in het conflict rond Oekraïne.  “Het is belangrijk te noteren dat er geen gas stroomt door Nord Stream 2, wat betekent dat de pijpleiding een drukkingsmiddel is voor Duitsland, de Verenigde Staten en onze bondgenoten, niet Rusland”, aldus Blinken vorige week. 

De pijpleiding had overigens volgens de planning in 2019 klaar moeten zijn. De aanleg werd opgeschort nadat de Verenigde Staten dreigden met sancties. Dat gebeurde nog onder het presidentschap van Donald Trump. Daarop trok het Zwitsers-Nederlandse bedrijf Allseas zich terug. Rusland moest de leiding met zijn eigen vloot afmaken.