Met luchtafweer, vliegtuigen en op goed geluk vanop de grond: Oekraïne zegt al meer dan 200 Iraanse drones te hebben neergehaald

Het regent nu al weken Iraanse ‘kamikazedrones’ in Oekraïne, drones geladen met explosieven die ontploffen bij impact. Opmerkelijk, want Iran houdt vol deze wapens niet aan Rusland te leveren. Volgens Amerikaanse bronnen heeft het Russische leger in augustus echter ten minste duizend Iraanse drones aangeschaft. Rusland zou overwegen er nog eens ‘verschillende duizenden’ te kopen. Ondertussen leert Oekraïne snel om ze af te schieten.

Oekraïense media tonen steeds vaker fragmenten van drones boven het land, en ook van neergeschoten drones. Meestal worden ze middels luchtafweer uit de lucht geknald. Af en toe wordt een overvliegend toestel ook met het nodige geluk neergeschoten door een scherpschutter of politieagent, wat dan gretig wordt gevierd op sociale media. Omgekeerd vieren Russische militaire bloggers beelden van succesvolle inslagen en delen ze plaatjes van geblakerde Oekraïense gebouwen, uitgeschakelde pantservoertuigen en artilleriestukken.

Herbekijk ook: Oekraïense politie beschermt Kiev tegen kamikazedrones

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vroeg maandag in zijn videoboodschap aan de internationale gemeenschap specifiek nog eens om meer en betere luchtafweersystemen. “De hele dag hebben we puin geruimd waar Russische terroristen ondanks alles toegeslagen hebben”, zei hij na nieuwe drone-aanvallen en ook raketaanvallen. “De wereld kan en moet deze terreur stoppen.”

Vorige week raakte bekend dat Duitsland het ‘beste raketafweersysteem ter wereld’ naar Oekraïne stuurt. Het gaat om het ultramoderne IRIS-T SLM-luchtverdedigingssysteem, één van de beste ter wereld, maar met een prijskaartje van 140 miljoen euro ook peperduur. Spanje kondigde donderdag aan vier HAWK-lanceerders te sturen om de Oekraïense luchtafweer verder te versterken. De NAVO-landen en hun partners leveren ook nog honderden ‘drone jammers’, of stoorzenders, om de toestellen uit te schakelen, liet topman Jens Stoltenberg diezelfde dag verstaan.

Herbekijk ook: Dit is IRIS-T, ‘het beste luchtafweersysteem ter wereld’

Het toenemende gebruik en de vrees voor Iraanse drones brengt sommige pro-Russische bloggers tot overdreven vergelijkingen met de Himars-raketsystemen die de Verenigde Staten eerder aan Oekraïne heeft geleverd. De Himars zijn een plaag voor de Russen gebleken omdat ze over grote afstand Russische wapendepots kunnen raken, waardoor de Russische toevoer van granaten naar het front stokt.

De Iraanse drones zijn veel minder effectief dan de Himars, maar ze boeken zeker ook successen en Oekraïne wordt er met steeds meer geconfronteerd. Reden dat president Zelensky weinig geloof meer hecht aan plechtige verklaringen uit Teheran dat Iran “geen van beide partijen” steunt in de oorlog in het land, en dus ook geen drones zou leveren. De diplomatieke banden met Iran zijn door Oekraïne inmiddels bevroren en de Iraanse ambassadeur in Kiev werd gevraagd te vertrekken.

Zelensky wilde onlangs van zijn militaire top weten hoe groot de dreiging van de Iraanse drones juist was. De president kreeg volgens Oekraïense media te horen dat deze drones goedkoop zijn, relatief moeilijk neer te halen en dat ze ondanks hun beperkte vracht aan explosieven regelmatig logistieke, commando- en controlecentra raken achter de Oekraïense linies. Vergelijkbaar met wat de Himars tegen hoge kosten aanrichten bij de Russen. Daarnaast zouden de Russen les krijgen van Iraanse instructeurs in het gebruik van de wapens, die per stuk zo’n 20.000 euro kosten (een fractie van de kosten van een raket).

“Deze drones zijn vrij traag, maar ze dragen ook een krachtige lading, dus een treffer van hen is gelijk aan een treffer van een raket”, legde Serhiy Bratchuk uit, een militaire bestuurder voor de regio Odesa, die regelmatig door drones wordt aangevallen. Zelfs als er een zwerm drones nodig is om één doel te bereiken (zo’n 60 procent zou onderweg al worden afgeschoten) is een drone-aanval met Shaheds nog altijd veel goedkoper dan het afvuren van een raket.

Herbekijk ook: Robin Ramaekers over kamikazedrones in Oekraïne

Bestuurder Bratchuk noemde ook “de psychologische impact” van het wapen op de bevolking. Bewoners van Odesa zijn er onderhand een beetje aan gewend geraakt, die van Kiev kijken de laatste dagen vaak angstig omhoog als er weer eentje overkomt. “Dit is terrorisme. De Russen proberen gewoon iets nieuws aan hun tactiek toe te voegen”, zei de burgemeester van Odesa eerder.

Volgens Oekraïense autoriteiten is er nog een groot verschil tussen de door Rusland gebruikte Shaheds en de Himars die Oekraïne gebruikt. De eerste worden gebruikt om een land aan te vallen, de tweede zijn er voor de verdediging tegen een agressor. Volgens experts is het veelzeggend voor de toestand van de Russische strijdkrachten dat men niet meer genoeg raketten heeft en daarom nu mede inzet op goedkope Iraanse drones.

Iran weerspreekt dan wel de drones aan Rusland te hebben verkocht, volgens sommige waarnemers wil de staat ze bewust gebruiken om meer aanzien op het wereldtoneel te krijgen en om veel geld binnen te rijven. De Islamitische Republiek concurreert zo met het buurland Turkije, waar de drone Bayraktar TB2 wordt gemaakt en die is ingezet door Oekraïne.

Iran heeft zich op de productie van drones toegelegd mede door het gebrek aan technische middelen voor een moderne luchtmacht en luchtverdediging. De internationale sancties tegen Iran belemmeren het onderhoud en de aanschaf van bijvoorbeeld gevechtsvliegtuigen. Het land hoopt nu dat de geavanceerde drones indruk maken en verkoopt ze naar verluidt al aan meerdere landen zoals aan Rusland, Venezuela en Soedan, alle drie landen waar sancties tegen zijn afgekondigd. Begin dit jaar vuurde de Jemenitische strijders van de Houthi's een Iraanse Shahed-drone af op de Verenigde Arabische Emiraten.

Herbekijk ook: Russen gebruiken Iraanse drones in oorlog met Oekraïne