Kransje van 20 dikbetaalde juryleden beslist over Trumps eventuele comeback op Facebook

Een soort van bedrijfsrechtbank is het, deze Raad van toezicht (Oversight Board) of ‘Hooggerechtshof van Facebook’, waarin 20 juryleden zetelen. Het gaat onder anderen om twee leden die ooit op de presidentiële shortlist stonden om rechter te worden van het Amerikaanse Hooggerechtshof (Michael McConnell, Pamela Karlan), om een Nobelprijswinnares uit Jemen (Tawakkol Karman), om een Britse voormalige reporter van The Guardian (Alan Rusbridger), om een mensenrechtenadvocate uit Colombia (Catalina Botero Marino) en om een Deense oud-premier (Helle Thorning-Schmidt).

“Een tot dusver obscuur orgaan, dat de komende 87 dagen zal beslissen over een van de belangrijkste vragen in de wereld: moet Donald J. Trump worden toegestaan om terug te keren naar Facebook en opnieuw in contact te komen met zijn miljoenen volgers?”, schrijft de New York Times. De gevolgen van die beslissing reiken verder dan alleen maar de Amerikaanse politiek en raken “ook de manier waarop sociale media worden gereguleerd en de mogelijke opkomst van een nieuw soort transnationale bedrijfsmacht”, aldus de New York Times. Op basis van Facebooks eigen regels en van die rond internationale mensenrechten zal de Raad van toezicht een verdict moeten vellen. Dat is bindend: Facebook heeft beloofd de beslissingen over onderwerpen gaande van naaktheid tot het aanzetten tot haat te zullen volgen.

Evelyn Douek, docent aan de Harvard Law School, buigt zich als onderzoeker over het modereren van content. Het was zij die erop aandrong dat Facebook de beruchte Trump-case naar de Raad van toezicht zou sturen. “Dit wordt ofwel niks, ofwel de Nieuwe Wereldorde”, verklaarde ze. Ze doelde daarmee op de nieuwe legitimatie die de jury zou krijgen als het oordeel ervan inderdaad zonder meer zal worden aanvaard. Het zou betekenen dat het panel van de Oversight Board de delete-knop van Facebook in handen krijgt.

Dat CEO Mark Zuckerberg dit überhaupt toelaat, heeft uiteraard te maken met de onophoudelijke kritiek op Facebook van de laatste vier jaar, met name dat het bedrijf niet hard genoeg zou optreden tegen de opkomst van het extreemrechtse populisme op de sociaalnetwerksite, en, anderzijds, dat het content zou censureren, volgens de rechterzijde in de VS dan weer. In die zin is het begrijpelijk dat Zuckerberg die lastige taak liever aan experten overlaat, die hem op die manier uit de wind zetten voor eventuele kritiek op controversiële keuzes.

De leden van de Raad van toezicht werden in mei aangesteld. Facebook pompt 130 miljoen dollar (107 miljoen euro) in het onafhankelijke, juridische orgaan, dat in totaal 30 werknemers telt. De 20 juryleden zouden zich zo’n vijftien uur per week moeten vrijmaken voor Facebook - ongeveer twee werkdagen dus - en krijgen daar, volgens de New York Times, omgerekend zeker 6.855 euro per maand voor.

De krant meldt nog dat de raad zich tot nu toe vooral met banale dingen bezighield, zoals met “discussies over tepels en hoe artificiële intelligentie verschillende tepels in verschillende contexten kan onderscheiden”. De juryleden zouden niet alleen willen beslissen over het verwijderen of toelaten van berichten, maar meer macht eisen over hoe Facebook de inhoud versterkt.

Criticasters vroegen zich al luidop af of dit ooit meer zou worden dan een PR-stunt. Intussen hebben sommigen van hen zelfs al een alternatieve ‘Real Facebook Oversight Board’ opgericht om op te roepen tot een meer doortastende inperking van de macht van Facebook. Volgens de New York Times staken spilfiguren van de echte raad dan ook hun gretigheid niet onder stoelen of banken toen de vette kluif van Donald Trump binnenkwam ter beoordeling. “Dit zijn de gevallen waarvoor de Toezichtsraad bedoeld is”, klonk het.

Donderdag zijn ze eraan begonnen. Vijf willekeurig gekozen juryleden zullen worden aangesteld, onder wie minstens één Amerikaan. De volledige raad van 20 personen zal de beslissing beoordelen en kan Trump opnieuw toegang geven tot zijn miljoenen vrienden of hem voorgoed verbannen van Facebook. Verwacht wordt dat de de vrijheid van meningsuiting doorslaggevend zal zijn en dat er zal beslist worden in het voordeel van Trump. Nog drie maanden wachten.