Keulen tijdens de nieuwjaarsnacht: dit zijn de feiten

Volgens de politie verzamelen tijdens de nacht van 31 december op 1 januari op het plein tussen de Keulse kathedraal en het Centraal Station in het centrum van de stad zo'n 1.000 mannen. Tussen hen in ook gewone feestvierders: jongeren, koppeltjes, vriendengroepen.

De politie stuurt pas tegen 23 uur versterkingen ter plaatse omdat er steeds meer al dan niet illegaal vuurwerk in de menigte wordt afgeschoten, onder andere vanop de trappen van de kathedraal. Verschillende personen worden dan al verzorgd wegens brandwonden. Op videobeelden op YouTube is te zien hoe vuurpijlen zich een weg banen door het volk.

Nadat de menigte enigszins verspreid wordt, blijven groepen mannen zich op het plein en in het metro- en treinstation ophouden. Sommigen zijn met z'n drieën, anderen met twintig of meer.

In de loop van de nacht komen bij de politie steeds meer aangiftes binnen van diefstal, vrouwen die lastig gevallen werden, betast en zelfs aanrandingen. Pas in de dagen nadien wordt de omvang van de gebeurtenissen duidelijk en blijkt dat alles zich onder de ogen van de politie heeft afgespeeld. Ondertussen zijn er al 60 tot 90 aangiftes gedaan, maar de politie verwacht de komende dagen nog veel meer meldingen binnen te krijgen. Eén vrouw deed al aangifte van verkrachting.

Veel slachtoffers beschrijven in de Duitse media en op Facebook hoe ze door groepjes mannen omsingeld, op alle mogelijke plaatsen betast en beroofd werden. De politie is vooral geschokt door de grote schaal waarop de gebeurtenissen zich hebben afgespeeld.

Een ooggetuige vertelt tegenover het magazine Focus: "We werden langs alle kanten betast door heel veel handen. Mijn vriendin sloeg wild om zich heen om zich te verweren." Aan Der Spiegel getuigt een 27-jarige vrouw dat rond 22 uur op het plein aankwam samen met haar vriend. "Ik was in shock toen ik uit het station kwam. Het hele plein stond vol mannen met tussen hen in jonge meisjes en vrouwen die aangestaard werden. Het leek wel een veemarkt."

Ze beschrijft hoe ze niet veel later "de eerste hand op mijn achterwerk voelde. Meteen verdween de man in de menigte. Het was zo'n chaos, je zag alleen nog mensen lopen en springen om de vuurpijlen te ontwijken. Toen heb ik mijn ogen gesloten en heeft mijn vriend me uit de menigte bevrijd." Een andere getuige vertelt dat ze toen ze de stationshal uitliep "ontvangen werd door tientallen jonge buitenlandse mannen. We liepen door de groep, plotseling voelde ik een hand op mijn achterwerk, dan aan mijn borsten en uiteindelijk overal. Het was de horror. Ik denk dat ik op 200 meter 100 keer betast ben."

Ook de politie zelf toont zich geschokt. In de Keulse krant Express zegt een agent anoniem dat zijn ploeg naar het plein werd geroepen omdat er een vechtpartij gaande zou zijn. Dat bleek bij aankomst niet te kloppen, maar "kort na middernacht kwamen de eerste vrouwen naar ons toe. Al wenend en in shock vertelden ze ons hoe ze lastig gevallen waren door de mannen op het plein. Daarop zochten we gericht naar vrouwen in de menigte."

De agent trok zelf een 20-jarige vrouw uit Stuttgart bij een groepje mannen vandaan. "Ik pakte haar vast. Ze was aan het schreeuwen en wenen. Ze hadden gewoon haar slipje van haar lijf getrokken. Haar drie vriendinnen konden we niet weghalen, aangezien de mannen met vuurwerk op ons begonnen te gooien."

Uit het eerste onderzoek en de getuigenissen die pas in de dagen nadien binnenkomen, valt op te maken dat de politie de situatie ter plekke helemaal verkeerd heeft ingeschat. Of beter gezegd: zo goed als niet heeft ingeschat. Zowat alle gebeurtenissen spelen zich nochtans onder hun ogen af - zelfs een agente in burger wordt aangerand - maar door de chaos en de grote mensenmassa gebeurt alles zonder dat de politie er erg in heeft.

Hoeveel van de mannen op het plein effectief dader zijn, is moeilijk te zeggen en valt ook heel moeilijk uit te maken, aldus de politie. Het gaat vooral om "mannen van Arabische en Noord-Afrikaanse origine". Sommige van hen werden in de dagen nadien kort opgepakt, maar al snel weer vrijgelaten. Er zijn wel tientallen video- en bewakingsbeelden, maar daarop zijn individuele daders moeilijk te onderscheiden.

Nochtans is het fenomeen van geweld en diefstal door bendes niet nieuw voor de Keulse politie. Vaak opereren zij in kleine groepjes in de uitgaansbuurten, waarbij een aantal onder hen vrouwelijke slachtoffers lastigvallen, betasten en om hen heen draaien, terwijl anderen hen ondertussen in de chaos beroven.

Het onderzoek loopt nu wel volop, verzekert de politie. Het gaat volgens politiechef Wolfgang Albers dan ook om "misdrijven van een volledig nieuwe omvang". Vandaag vindt crisisberaad plaats tussen de politie, justitie en de regionale overheid. "We pikken het niet dat Noord-Afrikaanse groepen mannen zich organiseren om weerloze vrouwen met drieste seksuele aanvallen te vernederen", aldus Ralf Jäger, minister van Binnenlandse Zaken van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. "Daarom is het noodzakelijk dat de politie een stevig onderzoek voert en ter afschrikking aanwezig blijft in de stad."

Minister Thomas de Maizière (CDU) noemde het ernstige incident door een groep van migranten 'van een nieuwe dimensie'. Tegelijk waarschuwde hij tegen generaliseren en alle migranten de schuld in de schoenen schuiven. Minister-president Hannelore Kraft (SPD) van de deelstaat Rijnland-Westfalen kondigde een harde aanpak van de daders aan wanneer die zijn opgepakt. De bondsminister voor Vrouwenzaken, Manuela Schwesig (SPD), betitelde de aanvallen als walgelijk en afschuwelijk. De in Rijnland-Westfalen bekende CDU-politica Julia Klöckner maakt het niets uit welke culturele achtergrond de daders hebben. ,,Niets rechtvaardigt dit respectloos gedrag tegen vrouwen.'' Wie het recht minacht, moet met de gevolgen rekenen, zei ze.

Henriette Reker, de partijloze burgemeester van de stad, noemde de gebeurtenissen "ongehoord". "Het kan niet zijn dat bezoekers die naar Keulen willen komen, schrik moeten hebben om overvallen te worden. We kunnen niet aanvaarden dat er hier een rechtloze plaats ontstaat."

Volgende maand vindt in de Keulse binnenstad ook het carnaval plaats, waarvoor opnieuw honderdduizenden toeschouwers verwacht worden. Politie en overheid willen alles doen om een herhaling van de situatie van vorige week te voorkomen. "Dat zijn we de vrouwen, maar ook de Noord-Afrikaanse vluchtelingen die vredevol bij ons willen leven, verplicht", aldus minister Jäger.