De rechtszaak baseert zich op een gebeurtenis in oktober 2020. Een vissersboot vertrok in Turkije en probeerde naar Italië te varen. Op de boot zaten zo’n 200 mensen, onder wie 40 kinderen en een zwangere vrouw. Toen het begon te stormen, raakte de boot in de problemen voor de kust van Kreta. De kapitein riep hulp in. 

Volgens de rechtszaak kwamen een Griekse reddingsboot en twee kleine patrouilleboten op de oproep af. Ze hielden de boot vijf uur tegen, tot speedboten met gemaskerde commando’s arriveerden. Verschillende passagiers van de vissersboot beweren dat ze tijdens het daaropvolgende incident geslagen zijn.

De passagiers werden in twee groepen verdeeld en naar twee grote boten van de kustwacht gebracht. De crew op de boten bestond uit tien tot vijftien gewapende mannen, van wie de meesten een bivakmuts droegen. De passagiers werden gefouilleerd en hun gsm’s, paspoorten en geld werd afgenomen. 

Daarna werden ze op kleine reddingsbootjes gedwongen, terug naar Turkse wateren gebracht en daar achtergelaten zonder voedsel, water, reddingsvesten of een manier om hulp in te roepen. Het duurde 24 uur voor de Turkse kustwacht arriveerde. 

In de rechtszaak wordt gezegd dat de pushbacks standaard zijn geworden bij de Griekse kustwacht. Dat is zo sinds maart 2020, toen Turkije stopte met vluchtelingen tegen te houden die naar Europa proberen te komen. Athene reageerde met het stopzetten van nieuwe asielaanvragen en nieuwe tactieken toe te passen om de vluchtelingen en migranten tegen te houden, zoals de pushbacks. Zo proberen ze mensen te ontmoedigen om de oversteek te maken. 

Exacte cijfers zijn er niet, maar rechtenorganisaties en journalisten hebben al honderden pushbackpogingen gedocumenteerd in het afgelopen jaar. Meestal zijn het mensen die in de Egeïsche Zee worden onderschept en terug worden gebracht naar Turkse wateren. Daar worden ze achtergelaten in hun eigen boten waarvan de motor uitgeschakeld is, of in overbevolkte reddingsboten. 

In sommige gevallen zeggen mensen ook dat ze al voet hadden gezet op Griekse grond, maar toch weggebracht werden. In minstens één geval wordt het EU-grensagentschap Frontex ervan beschuldigd dat het bewijs voor een Griekse pushbackmissie heeft verdoezeld. 

Deze uitzettingen zijn illegaal volgens de internationale wetgeving, maar niet volgens de Griekse wet. 

“‘Pushback’ is niet eens de juiste term”, zegt Natasha Ntailiani, een advocaat van ngo Legal Centre Lesvos, die enkele overlevenden verdedigt voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. “Het is een beslissing van autoriteiten om opzettelijk mensen achter te laten op zee, zonder dat ze hulp kunnen inroepen en zonder hen een kans te geven om asiel aan te vragen. Het is een nieuwe en zorgwekkende trend, gekarakteriseerd door gepland en systematisch geweld.”

Volgens de ngo zijn er getuigenissen van 11 aanklagers en tientallen pagina’s bewijs, waaronder afbeeldingen en video’s met locatie, GPS-coördinaten, logboeken van de radio van het schip en nog veel meer.