Finland geeft al jaar basisinkomen aan werklozen en het project verandert levens: "Ik voel me een lottowinnaar"

Elke maand ontvangen de deelnemers 560 euro. Zo wil de Finse overheid nagaan of dit systeem een dam kan opwerpen tegen armoede en werkloosheid. Aan de maandelijkse uitkering zijn immers geen voorwaarden verbonden zoals een sollicitatieplicht of andere tegenprestaties.

Vinden de proefpersonen tijdens die periode een job, dan blijven ze recht hebben op het bedrag. Dat moet voorkomen dat mensen geen werk zoeken omdat ze toch een basisinkomen ontvangen.

Indien het proefproject aanslaat, dan gaat de overheid het systeem mogelijk uitbreiden naar andere groepen met lage inkomens.

Het proefproject loopt nu ruim een jaar. Tijd om eens te gaan praten met enkele deelnemers over hun ervaringen. En die zijn positief.

Marjukka Turunen, die de Finse verzekeringsinstelling Kela leidt, vertelt aan de Britse krant The Guardian: "Een deelneemster heeft verklaard dat ze nu veel minder angstig is omdat ze zich niet langer zorgen hoeft te maken over eventuele oproepen van het arbeidsbureau - waarbij telkens een job wordt aangeboden waar ze toch niet kan op ingaan omdat ze zorgt voor haar bejaarde ouders."

Turunen is dan ook erg benieuwd of er na afloop van het proefproject nog andere voordelen naar voren zullen komen zoals bijvoorbeeld een daling van de medische kosten.

Juha Jarvinen is 39 jaar en vader van zes kinderen. Hij is eveneens zeer enthousiast, zo maakt hij duidelijk aan de BBC. "Ik voel me een vrij man. Het voelt alsof ik ben vrijgelaten uit de gevangenis en verlost ben van de slavernij. Ik maak weer deel uit van de maatschappij en voel me opnieuw menswaardig behandeld. Ik ben superblij."

Het basisinkomen gaf hem voldoende vertrouwen en ruggensteun om een eigen bedrijfje op te starten. Hij maakt nu houten trommels en maskers en verdient daarmee zo'n 1.000 euro per maand bovenop zijn basisinkomen. Daarnaast is hij ook van plan om een b&b voor kunstenaars op te starten samen met enkele collega's. "Ik voel me als een lottowinnaar", zegt hij.

De 35-jarige Sini Marttinen heeft een gelijkaardige ervaring. Ook voor haar voelt het alsof ze de loterij heeft gewonnen. "Het is gewoon perfect", zegt de vrouw uit Helsinki. "Dankzij het basisinkomen ben ik als consultant met een eigen firma kunnen starten."

Het project is nu halverwege en heeft er nu al voor gezorgd dat de deelnemers veel minder stress in hun leven ervaren doordat er geen voorwaarden aan verbonden zijn. Toch weerklinkt er hier en daar ook kritiek. Zo blijven de deelnemers de onbelaste som ontvangen, ook al hebben ze ondertussen werk gevonden.

Een voorbeeld daarvan is de 47-jarige Mika Ruusunen, een voormalige bakker uit Tampere. Hij was reeds een jaar werkloos en was zich aan het herscholen tot IT'er. Enkele dagen voor hij te horen kreeg dat hij was uitverkoren als deelnemer aan het project, had hij een job gevonden. Dertien maanden later is hij nog altijd aan het werk. "Het is voor mij gewoon extra geld bovenop wat ik verdien", zegt de man. Hij denkt dat het basisinkomen het beste werkt voor mensen die een idee hebben voor een nieuw bedrijf, in plaats van voor iedere werkloze."

Ondanks eventuele bezwaren, is volgens Ruusunen de verwezenlijking van het project op zich al een succes. "Het beste gevolg van deze testcase is dat mensen nu beginnen na te denken over het idee, nagaan welk systeem eerlijk en fair is en bovendien beseffen dat het huidige socialezekerheidsstelsel te bureaucratisch is."