Egypte viert tiende verjaardag Tahrirprotesten in mineur: van democratie amper nog sprake

De Arabische lente zag het levenslicht op 17 december 2010, toen de Tunesische fruitverkoper Mohamed Bouazizi zichzelf in brand stak uit onvrede met zijn behandeling door de lokale ordetroepen. De gebeurtenis ontketende een golf van protest die amper tien dagen later dictator Zine al-Abidine Ben Ali ten val bracht. Ben Ali was de eerste, maar zeker niet de laatste leider in het Midden-Oosten die onder massaal volksprotest in de lente van 2010 zou moeten wijken.

Eind januari bereikte de protestgolf ook Egypte, waar na de brutale dood van blogger Khaled Saïd een jaar eerder op 25 januari 2011 - nota bene de feestdag van de politie - de lont in het kruitvat werd gestopt. Zo'n 10.000 betogers trokken op deze zogenaamde "dag van de woede" naar het Tahrirplein in hartje Caïro uit protest tegen de armoede, corruptie en onderdrukking, maar vooral ook tegen het niet aflatende politiegeweld. Dag na dag troepten meer mensen samen op en rond het Tahrirplein, terwijl ook in andere belangrijke steden zoals Alexandrië en Suez het protest opflakkerde. De roep om het ontslag van Hosni Moebarak, die het land al dertig jaar lang met ijzeren hand leidde, nam hand over hand toe. Die wou echter van geen wijken weten, waardoor het protest enkel aan momentum won. Op het hoogtepunt van de protestgolf bliezen meer dan een miljoen mensen verzamelen in het hart van de hoofdstad.

Op 1 februari, op dag zeven van de massale demonstraties, kondigde Moebarak aan zich niet meer verkiesbaar te zullen stellen bij de komende presidentsverkiezingen in september en de grondwet te hervormen. Dit werd echter lang niet als voldoende aangezien door de manifestanten, waarna de president negen dagen later nieuwe toegevingen aankondigde. Hij liet weten een deel van zijn verantwoordelijkheden over te zullen dragen aan zijn vicepresident Omar Souleiman, die op die manier de de facto president zou worden. Bovendien beloofde hij ook de grondwet te hervormen, onder meer door de noodtoestand, die reeds sinds 1981 van kracht was, op te heffen. Voor de demonstranten ging "de farao", zoals Moebaraks bijnaam luidde, daarmee echter nog steeds niet ver genoeg. Zij eisten niets meer en niets minder dan zijn onmiddellijke vertrek. Aan die eis werd een dag later, mede onder druk van het Egyptische leger, gehoor gegeven toen Souleiman in een toespraak van amper dertig seconden liet weten dat Moebarak zou aftreden. Het nieuws zorgde voor onwaarschijnlijke vreugdetaferelen op en rond het Tahrirplein.

De protesten, die in totaal achttien dagen duurden en waarbij bijna 850 burgers het leven lieten, voedden de hoop dat Egypte zich gradueel zou ontwikkelen tot een echte democratie. Een militaire overgangsraad moest open en veilige verkiezingen garanderen, die er in juni 2012 eindelijk kwamen. Daarbij werd Mohamed Morsi, de leider van de Moslimbroederschap, verkozen tot president. Amper een jaar later werd hij echter na een militaire coup opzijgeschoven. 

Sindsdien zwaait Abdel Fattah al-Sisi de plak en is er van democratie amper nog sprake.