Dit is Azov: neonazistische organisatie, maar nu deel van Oekraïens leger

Alles wat je moet weten over de oorlog in Oekraïne lees je in dit dossier.

Azov ontstond in 2014 toen door Rusland gesponsorde separatisten in het oosten van Oekraïne zich probeerden af te splitsen van de rest van het land. De vrijwilligers kwamen oorspronkelijk uit het milieu van extreemrechtse hooligans. Ook in de rangen: neonazi’s en ultranationalisten. De oprichter Andriy Biletsky zei in 2010 dat Oekraïne “de witte rassen moet leiden in een laatste kruistocht tegen de door Joden geleide Untermenschen”.

Ze vochten aan de frontlijn in Oost-Oekraïne. Ze krijgen veel lof omdat ze er in juni 2014 in slaagden om de strategische havenstad Marioepol uit de handen van pro-Russische rebellen te houden. Toenmalig Oekraïens president Petro Porosjenko noemde hen “onze beste krijgers” en “onze beste vrijwilligers”.

De beweging bestaat uit de militaire vleugel (Azov Regiment), een paramilitaire groepering (Nationaal Militia), een politieke partij (Nationaal Corps) en een jongerengroep. Het Azov Regiment maakt sinds november 2014 officieel deel uit van de Nationale Garde van Oekraïne. De brede beweging heeft duizenden leden, schrijft BuzzFeed News, waaronder honderden zwaar bewapende en ervaren soldaten.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken omschrijft Azov als “nationalistische haatgroepering”, onder andere omdat ze deelnamen aan gewelddadige aanvallen op Roma en LGTBQ+-personen. Ze worden beschuldigd van mensenrechtenschendingen, marteling en hebben het neonazistisch Wolfangel-symbool als logo.

In 2018 werd de beweging uitgesloten van Amerikaanse militaire steun. “Geen van de fondsen die ter beschikking worden gesteld door deze wet mogen gebruikt worden om wapens, training of andere ondersteuning te bieden aan het Azov-bataljon”, viel er te lezen in de tekst.

Leden van Azov kregen in het verleden ook trainingen van de European Security Academy (ESA), volgens onderzoekscollectief Bellingcat. In Zuid-Afrika werkte ESA samen met mensen die onder andere samenzweringstheorieën tegen de zwarte bevolking verspreiden. Er is ook een link met ons land. Bij ESA trainden ook Vlaamse rechtsextremisten, bleek in 2021 uit een onderzoek van onze redactie. Ook waren er “verschillende extreemrechtse Belgen” die Azov opzochten in Oekraïne, schrijft ‘De Morgen’.

BEKIJK OOK: Oekraïense kinderen krijgen wapentraining

Bij de mobilisatie van de bredere Oekraïense bevolking voor Rusland binnen viel, gaven leden van het Azov wapentraining aan burgers. BuzzFeed News was erbij toen tijdens een training een heel arsenaal werd bovengehaald, die geen eigendom waren van het officiële leger.

Na de inval van de Russen plaatste het profiel van de Oekraïense Nationale Garde een video op Twitter waarin een soldaat te zien is die kogels in varkensvet rolt. In de beschrijving staat te lezen dat “Azov-strijders” dat doen tegen de “Kadyrov orcs”. Dat verwijst naar dictator Ramzan Kadyrov, een bondgenoot van Poetin. Hij wordt verdacht van verschillende mensenrechtenschendingen in Tsjetsjenië. De tweet verwijst dus naar de islamistische achtergrond van Kadyrov en een groot deel van de Tsjetsjenen.

Toen Poetin de invasie van het Russisch leger aankondigde op tv beloofde hij de “demilitarisering en denazificatie van Oekraïne”. Die uitspraak kan verwijzen naar Azov, maar dat is een overschatting van de grootte en invloed van de groeperingen op de Oekraïense overheid. De enkele duizenden leden staan namelijk in schril contrast met de 200.000 soldaten van het Oekraïense leger. 

Bovendien is president Volodymyr Zelensky van Joodse afkomst. “Hoe kan een volk dat maar liefst 8 miljoen mensenlevens verloor tijdens de strijd tegen de nazi’s, de nazi’s steunen?”, reageerde hij op de uitspraken van Poetin.

Herbekijk ook: