De 'toeslagenaffaire': dit is waar de Nederlandse regering over gevallen is

De leiders van de meerderheidspartijen - de liberale VVD, de christen-democratische CDA, de links-liberale D66 en de ChristenUnie - zijn tot de conclusie gekomen dat aanblijven niet langer opportuun is. 

De regering van Mark Rutte (VVD) die aantrad in maart 2017, wordt al een hele tijd achtervolgd door de toeslagenaffaire. De impact van een vernietigend rapport van een onderzoekscommissie dat vorige maand is gepubliceerd, bleek de spreekwoordelijke druppel. 

De zaak draait rond zowat 26.000 ouders die onterecht werden beschuldigd van fraude met een financiële compensatie voor de kinderopvang. Door de harde fraudeaanpak bij de Belastingdienst, die tussen 2013 en 2019 tienduizenden euro’s terugvorderde, kwamen duizenden mensen in financiële problemen terecht. 

“Een formulier niet volledig invullen of een verkeerd gespelde naam was al genoeg om weggezet te worden als fraudeur”, zei politiek journalist Edwin van der Aa in een toelichting aan HLN LIVE. “Tienduizenden ouders moesten zo meteen bedragen tot soms 60.000 euro terugbetalen. Mensen konden het geld niet ophoesten, verloren hun baan en gingen failliet. Gezinnen vielen uiteen. Pas door publicaties in de media in de afgelopen jaren kwam aan het licht hoe erg de situatie was. De regering heeft nu haar conclusies getrokken.”

De commissie-Van Dam die de affaire onderzocht, concludeerde dat de vele duizenden ouders die slachtoffer werden “ongekend onrecht” is aangedaan. Jarenlang werden gedupeerde ouders onterecht als fraudeurs behandeld. Ze konden vrijwel nergens terecht met hun zorgen hierover.

De afgelopen dagen werd de roep vanuit de oppositie richting regering om op te stappen steeds luider. 

Tientallen ouders ondertekenden begin deze week nog een open brief waarin het vertrouwen in het kabinet werd opgezegd.

“Terwijl wij met beide benen in het leven stonden, met een baan, een gezin en alles wat daarbij hoorde, werd ons door toedoen van de Belastingdienst alle grond onder de voeten weggeslagen. En nog altijd is dit niet hersteld”, schreven de ouders. “Na een lang jaar van debatten, beloftes, nieuwe bureaucratie en keer op keer excuses, is het nu tijd voor de pijnlijke waarheid. Het kabinet kan echt niets anders doen dan vertrekken.”

De overheid moet mensen niet “zonder reden als fraudeur bestempelen” en bovendien mogen computersystemen “niet de verantwoordelijkheid van mensen overnemen”. “De overheid mag niet discrimineren met ‘slimme’ algoritmen’.” Ook willen de ouders hun geld terug en vroegen ze “de heren en dames naar huis te gaan en niet meer terug te komen.”

De druk werd gisteren nog verder opgevoerd met het vertrek van Lodewijk Asscher als lijsttrekker van de sociaal-democratische PvdA. Als voormalig minister van Sociale Zaken was hij een van de hoofdrolspelers in de keiharde fraudejacht van de Belastingdienst.

Of onze noorderburen nu vervroegd naar de stembus moeten, is nog niet duidelijk.  In Nederland vinden sowieso Tweede Kamerverkiezingen plaats op 17 maart. Bij een ontslag zal de regering, in volle coronacrisis, wel langer in lopende zaken blijven.  Volgens Rutte is het belangrijk dat het kabinet bevoegd blijft om zware coronabesluiten te nemen.  Al heeft een demissionair’ kabinet  veel minder slagkracht.