China dreigt met “gepaste tegenmaatregelen” na neerhalen ‘spionageballon’: beelden tonen hoe hij neerstort boven Atlantische Oceaan

Op videobeelden van Amerikaanse media is te zien hoe een Amerikaanse straaljager nabij de ballon vliegt. Als de ballon wordt geraakt - er was geen explosie zegt een ooggetuige tegen persbureau ‘Reuters’ - lijkt deze leeg te lopen en daarna te vallen. Boven de leeglopende ballon is rook te zien.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft intussen bevestigd “dat een Amerikaanse straaljager een Chinese spionageballon heeft neergehaald boven het water voor de kust van South Carolina. De ballon werd door China gebruikt in een poging om te zien wat er gebeurt op strategische sites in het Amerikaanse binnenland”, aldus een verklaring.

Het neerschieten van de ballon gebeurde door een F22-gevechtsvliegtuig. Het vliegtuig schoot één raket af op zo’n elf kilometer van de Amerikaanse kust. Een Amerikaanse functionaris zegt tegen ‘Reuters’ dat de VS meent dat de ballon een Chinese spionageballon is die onderdeel uitmaakt van een vloot van ballonnen die hebben gespioneerd boven vijf continenten.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft enkele uren later zijn ‘ernstige afkeuring’ uitgesproken en bezwaar aangetekend over het uit de lucht schieten van de ballon door de Amerikaanse luchtmacht. Volgens China ging het om een per ongeluk afgedreven ‘burgertoestel’ dat geen gevaar vormde. Het luchtschip, zoals Peking het noemt, zou vooral voor meteorologische doeleinden zijn bedoeld, aldus het Chinese ministerie.

De reactie van de VS is “onnodig en overtrokken” en China behoudt zich “het recht voor op een passende manier te reageren”, aldus een Chinese verklaring. Volgens hen is de “overduidelijke overreactie”, in strijd met internationale praktijken. Zo lieten de VS niet van tevoren aan China weten dat de ballon zou worden neergehaald, toen die beslissing eenmaal genomen was.

De Amerikaanse luchtvaartdienst FAA sloot eerder op zaterdagavond drie vliegvelden aan de oostkust ‘ter ondersteuning van een actie van het ministerie van Defensie voor de nationale veiligheid’. Ook de burgerluchtvaart werd geschorst in een gebied van enkele honderden kilometers boven de Atlantische Oceaan en de kust van South Carolina. Dat verbod is intussen weer opgeheven.

Eerder op de dag maakte de Amerikaanse president Joe Biden al toespelingen op het neerhalen van de Chinese ballon, ter grootte van drie bussen en met een behoorlijk gewicht. “We zullen er zorg voor dragen’’, antwoordde hij op een vraag of de ballon zou worden neergehaald, zonder verder in details te treden.

Amerikaanse functionarissen meldden toen op basis van anonimiteit dat het idee zou zijn om te wachten tot de ballon boven de Atlantische Oceaan was, om hem neer te halen en op te vissen. Dan kan hij bestudeerd worden en kan men nagaan welke technologie er aan boord is, meldden bronnen aan Amerikaanse media.

KIJK. Toeschouwers juichen wanneer spionageballon omlaag stort.

Het ministerie van Defensie meldt nu dat Biden woensdag al zijn akkoord had gegeven om de ballon neer te schieten zodra dat veilig kon en er geen gevaar dreigde voor mensenlevens. Biden zelf reageerde zaterdagavond ook op het succesvol neerhalen van de Chinese ballon. Hij volgde naar eigen zeggen het advies van het Pentagon, om de ballon boven water te beschieten. Biden complementeerde de piloten van de luchtmacht die hun opdracht succesvol uitvoerden.

Het Amerikaanse leger wil nu zo snel mogelijk proberen om de brokstukken uit het water te vissen voor onderzoek. Het is nog niet duidelijk hoe lang die operatie gaat duren, maar het zou snel kunnen gaan en geen weken of maanden in beslag nemen.

KIJK. President Biden: “Ik heb het Pentagon bevolen om de ballon zo snel mogelijk neer te schieten”

De Canadese premier Justin Trudeau heeft zaterdag tevreden gereageerd op de Amerikaanse beslissing “om de Chinese spionageballon neer te halen die op grote hoogte vloog en het Amerikaanse en Canadese luchtruim en het internationale recht schond”. De Canadese minister van Defensie Anita Anand verklaarde in een persbericht dat de premier en zij zaterdag geïnformeerd werden over de operatie.

Aanvankelijk was besloten om de ballon niet neer te halen. Het Pentagon onderzocht op vraag van president Joe Biden de optie, maar het risico van vallend puin voor de bewoners van het Amerikaanse vasteland dat eronder lag, was te groot. De ballon was immers zo groot als drie bussen en had een behoorlijk gewicht.

De ballon vloog eerst over Alaska en Canada en vervolgens over Montana, Kansas en Missouri. Vervolgens werd hij gespot boven de oostelijke staat North Carolina. Vandaar dreef hij richting Atlantische Oceaan. “De huidige denkpiste is om te wachten tot de ballon boven de Atlantische Oceaan vliegt, om hem neer te halen en op te vissen. Zo kan hij bestudeerd worden en kan men nagegaan welke technologie hij aan boord heeft”, zei ‘ABC news’ eerder, zich baserend op “een hoge Amerikaanse functionaris”.

Dat scenario zou evenwel niet eenvoudig uit te voeren zijn. “Ze hebben maar twaalf zeemijl (iets meer dan 22 kilometer, red.) om het te doen, want daarna zou de ballon zich boven internationale wateren bevinden. En het laatste wat de Verenigde Staten willen, is een internationaal conflict uitlokken”, aldus de Witte Huis-correspondent van ABC News.

KIJK. Uitgelegd: Waarom grootmachten spionageballonnen gebruiken

In de VS klinkt kritiek op de regering dat ze nu pas besloot de ballon neer te halen, terwijl die al meer dan een week boven Amerika onderweg was. De ballon heeft een reis van naar schatting zeker 6500 kilometer door het Amerikaanse luchtruim gemaakt voor hij werd neergehaald. Critici stellen dat er gelegenheid genoeg was om boven het uitgestrekte Alaska of Montana actie tegen de ballon te ondernemen.

Onder meer de Republikeinse gouverneur van de staat Montana - waar de ballon overvloog - riep al snel op om het toestel uit de lucht te halen, net als voormalige president Donald Trump. “Als het aan ons lag, zou dit ding al uit de lucht geschoten zijn op het moment dat het ons soeverein luchtruim binnendreef”, aldus gouverneur Greg Gianforte bij Fox News. “Het vliegt hier duidelijk al een tijdje rond. Het gaat niet zo snel.”

Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft zijn geplande bezoek aan China uitgesteld, omdat de kwestie de dialoog tussen de twee wereldmachten te veel zou bepalen. China zegt zich strikt aan de internationale regels te hebben gehouden. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi heeft in een telefoongesprek met Blinken besproken ‘hoe je kalm en professioneel met onbedoelde incidenten om kunt gaan’.