Over het ontstaan van de geuteling is weinig bekend. De oudste schriftelijke vermelding is een postkaart uit 1893 van iemand uit Deinze die in Elst geutelingen bestelt. Na WO II verdwenen geutelingen bijna volledig. In de jaren ’70 begonnen leden van de KSA van Elst weer geutelingen te bakken om hun kas te spijzen. Ze verkochten ze in de slagerij van Raphaël De Koekelaere, beter gekend als ‘Koekeloere’, in de Geutelingenstraat in Elst. Raphaëls zoon Johan zag al snel in dat dit charmante product niet verloren mocht gaan en begon met een aantal vrienden aan te knopen met de folklore rond Sint-Apollonia, patrones van Elst. “Iedereen die in de Geutelingenstraat woonde, werkte hier koortsachtig aan mee. Het is door die inspanning van enkelen dat de geuteling als streekproduct van de Vlaamse Ardennen niet verloren is gegaan”, weet Pieter De Koekelaere, zoon van Johan. Na Johans dood in 2009 bleef de vraag naar geutelingen stijgen en wel zo hard dat de capaciteit van de twee ovens in het Geutelingenmuseum niet meer voldeed.

“In heel Europa zijn we beurzen en bedrijven gaan bezoeken om een oven te vinden waarmee we efficiënter geutelingen konden produceren. Nergens vonden we er een die voldeed, maar met wat we gezien hadden, konden we zelf een systeem bouwen. Maanden hebben we eraan gewerkt en vele containers geutelingen hebben we weggegooid. Ondertussen staat de machine op punt en kunnen een product afleveren met een constante kwaliteit en met respect voor de traditie”, maakt Pieter zich sterk. Twee jaar geleden raakte ook het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (Vlam) daarvan overtuigd en werden de geutelingen van De Koekelaere erkend als streekproduct. Toch liep niet iedereen warm voor de innovatie van de De Koekelaeres. Het kwam zelfs tot een breuk met het  Geutelingencomité, dat zweert bij het gieten en bakken in een met hout gestookte oven (en dat daarvoor ondertussen ook een erkenning kreeg, nvdr). 

“Op een bepaald moment moet je de realiteit onder ogen durven zien. Het is economisch niet meer haalbaar om geutelingen te bakken zoals honderd jaar geleden. Daarvoor is de personeelskost in ons land te hoog en zijn de vereisten naar voedselveiligheid toe te streng. Zoals elke bakker op zijn manier brood bakt, bakken wij geutelingen op onze manier: op steen, volgens een oud familierecept. De geuteling is zo speciaal omdat hij mals en luchtig is en daar gaat het uiteindelijk om. Ik wil de geuteling als ambachtelijk streekproduct verder promoten en dat kun je alleen maar door een constante kwaliteit en een voldoende aanbod te verzekeren”, meent Pieter.

Hoewel geutelingen gieten vooral een winterse activiteit is en de oven dus al maanden stilligt, besloot de Elstenaar om midden de zomer personeel op te trommelen om ons in primeur de werking van de gasgestookte oven te tonen. “We hebben dit nog aan niemand laten zien”, zegt Pieter trots. Melk, bloem, eieren, gist, zout en een snuifje kaneel worden gemengd en dan gaat de mixer erin. Vet, suiker of bewaarmiddelen komen er niet aan te pas. Tot sneeuw geklopt eiwit wordt onder het beslag gemengd, dat daarna moet gisten. In het lokaal ernaast staat de oven, waarin gloeiende tegels een rondje draaien. Ze zijn meer dan 300 graden warm. Met een pollepel mikt de geutelingengieter het beslag op de tegeltjes, die vrij snel voorbij komen. Wanneer die aan de opening aan andere kant van de oven opduiken, is de geuteling klaar. Het gebak moet nog even uitdampen, wordt in stapeltjes van tien verpakt en gaat dan zo snel mogelijk in de koeling.

“Warm de geuteling op voor je hem serveert. En doe erop wat je het lekkerste vindt”, beveelt Pieter aan. “Boter en bruine suiker zijn de meest gekozen combinaties, maar ook met gezouten caramel, gezouten boter, confituur of zelfs chocopasta smaakt een geuteling overheerlijk.”

Het Laatste Nieuws gaat in samenwerking met Vlam op zoek naar het Beste Streekproduct van Vlaanderen. Een streekproduct wordt ambachtelijk vervaardigd, in de eigen streek, met een traditie van minimum 25 jaar en… geniet natuurlijk bekendheid bij het publiek. Stemmen op jouw favoriete streekproduct kan via de HLN app. Download gratis de nieuwe HLN-app op iOS of Android, ontdek alle streekproducten die meedingen naar de titel Het Streekproduct 2019 bij In De Buurt en stem op jouw favoriet. Alle informatie over onze wedstrijd vind je op www.hln.be/streekproduct.