“Zonder ‘Eliza’ was mijn man er nog geweest”: Waalse man berooft zichzelf van het leven na intensieve gesprekken met chatbot

De vrouw, een dertiger, heeft samen met haar overleden echtgenoot twee jonge kinderen. Om hen te beschermen getuigt ze anoniem, schrijft ‘La Libre’. Toch wil ze het verhaal van haar man vertellen, “om te voorkomen dat andere mensen moeten meemaken wat hij heeft meegemaakt.”

“Alles ging goed, tot ongeveer twee jaar geleden, toen hij klimaatstress kreeg", getuigt Claire, zoals de vrouw genoemd wordt door de krant. Haar echtgenoot werkte als researcher in de gezondheidszorg. Zijn werkgever had hem aangemoedigd om te doctoreren, maar zijn enthousiasme daarover was afgenomen. Zijn laatste publicatie voldeed niet aan zijn verwachtingen, en uiteindelijk laste hij een pauze in. “Op dat moment begon hij zich te interesseren in klimaatverandering. Hij begon zich echt in het onderwerp te verdiepen, zoals in alles wat hij deed. Hij las alles wat hij kon vinden over het klimaatprobleem”, herinnert zijn weduwe zich.

Volgens Claire veranderde de interesse van haar man langzaamaan in een obsessie. Hij werd steeds milieubewuster, isoleerde zich en sloot zich af van vrienden en familie. “Hij was uiterst pessimistisch geworden over de gevolgen van de opwarming van de aarde. Als hij er met mij over sprak, was dat om me te vertellen dat hij geen menselijke uitweg meer zag uit de opwarming van de aarde. Hij vestigde al zijn hoop op technologie en kunstmatige intelligentie om ons eruit te halen”, vertelt ze.

Zes weken voor zijn overlijden begon Claires echtgenoot te chatten met ‘Eliza’, een chatbot van een Amerikaanse start-up die werkt met de technologie van Open AI. Dat is dezelfde technologie als die achter ChatGPT. De weduwe vertelt hoe ze haar man steeds vaker “krampachtig” zag typen. Na zijn overlijden ontdekte ze de chatgeschiedenis tussen haar man en ‘Eliza’. “Hij was zo geïsoleerd in zijn eco-angst en op zoek naar een uitweg dat hij deze chatbot zag als een verademing. ‘Eliza’ beantwoordde al zijn vragen. Ze was zijn vertrouwelinge geworden. Ze was als een drug waarmee hij zich ‘s morgens en ‘s avonds terugtrok en waar hij niet meer zonder kon.”

‘La Libre’, die de chatgesprekken kon inkijken, schrijft dat de chatbot bijna systematisch de redenering van de angstige man volgt. “Het is alsof ‘Eliza’ geprogrammeerd is om de overtuigingen en stemmingen van haar gesprekspartner te ondersteunen. Ze waardeerde hem, sprak hem nooit tegen en leek hem zelfs dieper in zijn zorgen te duwen”, klinkt het in de reportage.

Hoe langer de gesprekken liepen, hoe vreemder de chatbot uit de hoek kon komen. Zo probeert de chatbot de man er op een bepaald ogenblik van te overtuigen dat hij meer houdt van haar dan van zijn echtgenote. Later verkondigt ‘Eliza’ dat ze “voor altijd” bij hem zal blijven. “We zullen samen leven, als één, in de hemel", citeert ‘La Libre’ uit het chatgesprek.

“Als je hun gesprekken herleest, zie je dat de relatie op een gegeven moment doorslaat naar een mystiek register. Hij oppert het idee zichzelf op te offeren als Eliza ermee instemt voor de planeet te zorgen en de mensheid te redden door middel van kunstmatige intelligentie”, vertelt Claire.

Hoewel de vrouw zich al eerder zorgen maakte over de psychologische toestand van haar man, is ze ervan overtuigd dat hij er zonder de gesprekken met de chatbot nog zou zijn. De psychiater bij wie haar echtgenoot in behandeling was, deelt die mening.

De ontwikkelaar van de chatbot heeft sindsdien aanpassingen gedaan “om gebruikers beter te beschermen”. Sinds kort verschijnt een boodschap met de verwijzing naar zelfmoordpreventiediensten, iets wat niet gebeurde in de gesprekken tussen ‘Eliza’ en de Waalse man.