Voor het eerst sinds november 2015: dreigingsniveau daalt van 3 naar 2

Het terreurniveau in ons land stond al sinds de aanslagen in Parijs in november 2015 op 3 (ernstig). Na de aanslagen op 22 maart 2016 ging het dreigingsniveau zelfs naar 4 (zeer ernstig). Nu het niveau daalt, heeft dat grote gevolgen: militairen kunnen grotendeels uit het straatbeeld verdwijnen, veiligheidsmaatregelen bij grote evenementen kunnen worden teruggeschroefd en de extra beveiliging van politiekantoren kan worden afgebouwd. 

Premier Charles Michel zei tijdens de persconferentie deze middag alvast dat er minder militairen zichtbaar zullen zijn op straat. Hun aantal wordt "op een proportionele manier" teruggeschroefd, aldus Michel. "Dit is goed nieuws, maar het ontslaat ons niet van de plicht waakzaam te blijven."

De militairen blijven dus patrouilleren, maar niet meer overal en ook niet meer in grote getale. Nu zijn er ongeveer duizend die dagelijks op pad zijn. Burgemeester van Antwerpen, Bart De Wever (N-VA), wil wel nog soldaten in zijn stad, onder meer op plekken waar veel joden samenkomen. Dat liet hij eerder weten. Ook voor Brussel blijft militaire aanwezigheid belangrijk, stelt burgemeester Philippe Close (PS). "Voor ons is het belangrijk dat er op plaatsen zoals ambassades, het Joods museum of de synagogen nog altijd een militaire aanwezigheid is", reageert de Brusselse burgemeester. "Op die plekken die specifieke aandacht verdienen hoop ik dat we van de steun van de federale regering kunnen blijven genieten. Zo niet zullen er politiemannen ingezet worden om deze plaatsen te bewaken, en dat zal de nabijheid in de wijken niet ten goede komen."

De verlaging van het dreigingsniveau is voor de politie niet per se goed nieuws, reageert Vincent Gilles, voorzitter van de liberale VSOA Politie. Hij wijst erop dat er keuzes gemaakt zullen moeten worden als agenten de opdrachten moeten uitvoeren die militairen tot nu toe op zich nemen. Voorlopig hebben de politiebonden wel nog geen duidelijk zicht op wat de gevolgen zullen zijn voor de politie. "We gaan in elk geval opdrachten moeten uitvoeren die nu nog door het leger gedaan worden", zegt Gilles, "net nu de politie zelf kampt met een personeelstekort van 10 procent". "Bovendien blijft niveau 3 bestaan voor specifieke evenementen, de werkdruk zal dus hoog zijn."

De daling van het aantal militairen zal ook budgettaire gevolgen hebben (de operatie had de voorbije jaren een totale meerkost van zo'n 137 miljoen euro, red.), maar hoeveel er zal worden bespaard, wil de minister niet kwijt. Daarnaast kunnen ze zich weer richten op datgene waarvoor ze aangeworven zijn: training en buitenlandse zendingen. Dat zegt Edwin Lauwereins, voorzitter van vakbond VSOA Defensie. "Bepaalde competenties zijn de afgelopen maanden niet meer zo goed getraind", geeft hij toe. "Er zijn soldaten die nog geen enkele dag gedaan hebben waarvoor ze aangeworven werden. Ook op sociaal-familiaal vlak is deze beslissing goed nieuws. Als het dreigingsniveau volgende maand weer wordt opgevoerd, dan zijn de militairen er natuurlijk weer", laat hij weten.

Waarom OCAD het terreurniveau verlaagt? Volgens hen is een terroristische aanslag minder waarschijnlijk geworden. "De dreiging is afgenomen. IS heeft de laatste tijd veel macht verloren. Het fysieke, zelfverklaarde kalifaat bestaat niet meer. Ook de dreiging van officiële propaganda die lone wolves wil aanzetten om aanslagen te plegen, is afgenomen. En de laatste drie maanden zijn er op Europese bodem geen aanslagen meer gepleegd die door Islamitische Staat werden opgeëist."

Al moet de boodschap ook genuanceerd worden, zegt OCAD-directeur Paul Van Tigchelt. "De dreiging is niet helemaal weg, laat dat duidelijk zijn. Dit is geen goednieuwsshow. Er zijn nog altijd problemen met radicalisering. Die worden logischerwijze verder opgevolgd. We moeten vanzelfsprekend waakzaam blijven. Het salafisme is nog niet dood", luidt het.

Bedrijven kunnen deels zelf kiezen of ze de extra maatregelen die ze in het verleden namen, nog blijven toepassen. Zo laat de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB weten dat de paaltjes voor sommige stations blijven, net als de extra camera's. Sinds de zomer zijn ook ruim honderd extra veiligheidsmensen aangeworven. Ook spoorwegmaatschappij NMBS blijft investeren in veiligheid, zegt een woordvoerder. "Het spreekt voor zich dat de Securail-agenten waakzaam zullen blijven. Bovendien hebben we de voorbije jaren al heel wat geïnvesteerd in beveiliging, onder meer in extra mensen en camera's. Dat blijft."

De toeristische sector in Vlaanderen reageert tevreden. "Wij werken met buitenlandse markten. Dat is onze corebusiness. Ten tijde van de aanslagen merkten we toch dat in sommige landen, zoals de VS, Japan en Australië, het thema terreur sterk leefde. Zij zaten er met een vergrootglas op", zegt Stef Gits, woordvoerder van Toerisme Vlaanderen. Zo'n drie maanden na de aanslagen begonnen toeristen uit onze buurlanden het snelst terug te keren naar Vlaanderen. Bij de verdere landen duurde het langer.

De voorlopige cijfers van 2017 zijn alvast hoopgevend. Voor het toerisme in Vlaanderen was 2015 een uitstekend jaar. De eerste negen maanden van 2017 waren 8 procent beter dan die van 2016 en zo'n 2 procent minder dan de eerste negen maanden van 2015.

Lees hier terug wanneer ons land welke dreigingsniveaus had en wat die vier niveaus nu eigenlijk willen zeggen.