Vlaanderen mikt op 30.000 opvangplaatsen tegen midden juni

Alles wat je moet weten over de oorlog in Oekraïne lees je in dit dossier.

"Op die manier willen we de opvangnood en de instroom een stapje voorblijven", zegt de minister. De bijgestelde doelstelling van 30.000 plaatsen past in een opschalingsstrategie die de Vlaamse regering heeft goedgekeurd. Die strategie bevat ook nieuwe financiële afspraken met de lokale besturen.

Sinds de start van de Russische inval in Oekraïne zijn er in ons land ruim 30.000 Oekraïense vluchtelingen geregistreerd. De Vlaamse regering houdt er rekening mee dat er in totaal, in het moeilijkste scenario, tot 120.000 vluchtelingen naar Vlaanderen zouden komen.

De regering werkte een plan uit met de ambitie om tegen eind maart, vandaag dus, samen met de lokale besturen 18.000 opvangplaatsen te voorzien. Volgens Vlaams minister-president Jan Jambon is die ambitie ook bereikt, al hinken de cijfers in de Vlaamse huisvestingstool nog wat achterop.

Ook al geven voorlopig 8 op de 10 Oekraïense vluchtelingen aan dat ze terechtkunnen in een eigen netwerk en dus geen nood hebben aan opvang, toch wil de Vlaamse regering rekening houden met de bijkomende instroom in de komende weken en maanden. Daarom schaalt de regering-Jambon de ambitie op naar 30.000 opvangplaatsen tegen 15 juni.

Om die nieuwe ambitie te halen, heeft de Vlaamse regering een verfijnd financieel kader uitgewerkt. Dat kader moet de lokale besturen financieel ondersteunen om extra opvangaanbod te creëren. 

Het kader bestaat uit verschillende trappen of categorieën. Zo behoudt de regering in een eerste categorie het eerdere engagement van 1.000 euro per publiek gecreëerde opvangplaats en 2.000 euro per vijf plaatsen bij particulieren. Maar omdat het 'laaghangend fruit' stilaan geplukt is, wordt de regeling uitgebreid en kunnen lokale besturen ook 2.500 euro krijgen per kamer die ze creëren door bijvoorbeeld leegstaande kloosters of andere plaatsen op te knappen.

Daar bovenop is het de bedoeling een snel inzetbare 'buffercapaciteit' tot 10.000 plaatsen uit te bouwen. Het gaat dan om hotelkamers, vakantiewoningen of pensions waar door de lokale besturen kamers kunnen worden gehuurd voor de opvang van vluchtelingen. De Vlaamse Overheid zal de lokale besturen hier op basis van eenheidsprijzen voor vergoeden. Minister Diependaele spreekt van 35 euro per plaats en per dag, of dus 70 euro voor een koppel in een hotelkamer.

Ten derde zijn er de zogenaamde 'nooddorpen'. Er is gestart met twee pilootprojecten in Antwerpen en Mechelen, samen goed voor 1.250 plaatsen. Ook daar zal Vlaanderen mee de financiële last dragen. Of en wanneer er elders in Vlaanderen nog nooddorpen of grootschalige opvangsites komen, wordt nog bekeken. "We gaan kijken of ze nodig zijn. We gaan die niet oprichten als ze niet nodig zijn", aldus Diependaele. 

Om de lokale besturen extra te ondersteunen komen er ook regioteams. Die moeten volgens Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) "de spil vormen voor de operationele samenwerking tussen de lokale besturen, de gouverneurs en de Vlaamse overheid".

De regering organiseert om 13 uur een webinar met de lokale besturen om de beslissingen en het nieuwe kader toe te lichten. 

Om het opvangaanbod goed op te volgen, lanceerde Vlaanderen een eigen huisvestingstool. Daarin kunnen alle betrokken actoren hun aanbod registreren. Volgens minister Diependaele staan er momenteel 4.000 opvangplaatsen geregistreerd. Nu de financiële afspraken met de lokale besturen verduidelijkt zijn, wordt wel verwacht dat dat cijfer snel zal stijgen. Ook duurzame plaatsen bij particulieren zullen kunnen worden opgenomen in de tool.

Volgens Diependaele is het ook de bedoeling de vluchtelingen "op een billijke manier" te spreiden over Vlaanderen en rekening te houden met de lokale draagkracht. Daarom werkt Vlaanderen met een richtcijfer voor elke gemeente dat rekening houdt met het aantal inwoners. 

Over dat richtcijfer - het zou gaan om 2 vluchtelingen per 100 inwoners - bestaat links en rechts wel ongerustheid. Zo berekende Guy D'haeseleer (Vlaams Belang) dat het voor zijn stad (Ninove) zou neerkomen op 800 vluchtelingen. Maar volgens minister Diependaele is bij de berekening van het richtcijfer rekening gehouden met het worstcasescenario van 120.000 vluchtelingen in Vlaanderen.