Vlaams minister-president Jan Jambon oogst veel kritiek voor een uitspraak op twee lezingen, waarvan De Tijd dit weekend het relaas doet in een portret. Jambon zei op zo’n lezing dat hij weet heeft van een familie asielzoekers die tijdens de wachttijd voor hun asielaanvraag zoveel kindergeld had verzameld dat ze er een huis mee kon kopen. Daarop kreeg hij meteen de woede van onder meer oppositiepartij Groen over zich heen. “Op zijn zachtst gezegd zéér problematisch”, zei Groen-fractieleider Björn Rzoska op Twitter.

Vandaag reageert ook Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten, samen met CD&V een coalitiepartner van N-VA in de Vlaamse regering. In een Facebookpost is ze erg scherp voor de minister-president. “Ik las een flauw doorslagje van een extreem-rechts broodjeaapverhaal over huizen van migranten”, zegt ze. “Dat zijn verzonnen verhalen die in xenofobe tijden goed klinken en lustig voor waar worden rondverteld, maar die fout zijn en schaden.”

Rutten legt daarna uit dat de maatregel om met terugwerkende kracht kindergeld toe te kennen aan mensen die na een wachttijd groen licht krijgen om legaal in het land te verblijven, een jaar later al is teruggedraaid, en dat gezinnen met kinderen tijdens hun wachttijd naast bed, bad en brood al het nodige krijgen om de kroost naar school te kunnen sturen. 

“Die uitleg leest waarschijnlijk minder spannend dan een broodjeaapverhaal, maar is wel juist. En dat is wat je van een regeringsleider mag verwachten. De essentie. Niet de apenverhalen. De eigen lijn. Niet het papegaaien van extreem-rechts.”

De Open Vld-voorzitster neemt ook andere uitspraken van Jambon op de korrel. Zo heeft ze het onder meer over zijn oproep om snel werk te maken van het confederalisme. Dat “heeft helemaal niks te maken met de ambities die Vlaams-nationalisten, christendemocraten en liberalen samen voor Vlaanderen hebben afgesproken”, zegt ze. “Een inclusief Vlaanderen is er voor iedereen. Ook voor mensen die het land niet kapot willen. Ook voor wie een andere mening heeft.”

Ook zijn uitspraken over het Vlaams Belang - hij zei dat N-VA en het Vlaams Belang “perfect onderhandelingen had kunnen opstarten voor een regeerakkoord” - worden hem bij de liberalen niet in dank afgenomen. “Vlaanderen verdient een regering voor alle Vlamingen. Met een minister-president die zich houdt aan het positieve project dat hij samen met zijn partners heeft uitgetekend. Als dat niet de essentie kan zijn, dan moeten er conclusies getrokken worden. Als N-VA graag een minderheidsregering met extreem-rechts wil, dat ze die dan maakt.” 

Bij CD&V, de tweede coalitiepartner van de N-VA in de Vlaamse regering, reageren ze gematigder. Volgens Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke is het mogelijk dat families van asielzoekers na hun regularisatie grote bedragen achterstallige kinderbijslag krijgen. “Uitschieters en uitzonderingen vallen niet uit te sluiten”, aldus de voormalige CD&V-voorzitter. 

“De gemiddelde doorlooptijd van de asielprocedure is op dit moment 15 maanden. Maar voor een aantal loopt dit uit tot vele jaren. Een gezin met 4 kinderen zit op die gemiddelde 15 maanden wachttijd al snel aan ruim 10.000 euro, zonder sociale toeslagen of leeftijdstoeslagen”, klinkt het. “In de media wordt verwezen naar een voorbeeld van een gezin met 5 kinderen dat 8 jaar in een asielprocedure zit en hierbij aanspraak kan maken op nog veel hogere bedragen - in principe tot maximaal 5 jaar. Dat is uitzonderlijk, maar het kan.”

Voor Beke is het belangrijkste dat Vlaanderen de “anomalie” nu wegwerkt, een voorstel van CD&V tijdens de regeringsonderhandelingen, zegt hij. Op federaal niveau willen de christendemocraten een verkorting van de procedures en termijnen bij asielaanvragen op tafel leggen, zegt Beke nog. “Het kan niet zijn dat een gezin 8 jaar in onzekerheid leeft wat hun asielprocedure betreft.”

Rzoska heeft vooral problemen met de “perfide strategie achter de uitspraken”, zegt hij. “De inhoud is natuurlijk een ongelooflijke kwakkel, maar het is volledig onbehoorlijk om als minister-president mensen bewust tegen elkaar op te zetten met desinformatie.” Volgens de Groen-politicus laat Jambon zich opjagen “door alles wat extreem-rechts is”. Door in hetzelfde portret te stellen dat zijn partij met het Vlaams Belang had kunnen onderhandelen over een regeerakkoord “toont hij duidelijk waar zijn hart ligt”.

De groenen zijn in elk geval van plan Jambon te ondervragen in het parlement. “Wij willen weten waar dat verhaal vandaan komt. Iedereen die in Vlaanderen kindergeld krijgt, weet dat je daar geen huis van koopt.”

Ook De Tijd vroeg zich af of het hier niet om ‘fake news’ ging en berekende dat in het oude systeem van de kinderbijslag een gezin in een extreem scenario - vijf kinderen en een asielprocedure van twee jaar - maximaal 32.000 euro bijeen kon ‘sparen’. “Veel geld, maar niet genoeg om in Vlaanderen een huis mee te kopen.” De Gezinsbond berekende dan weer dat een gezin asielzoekers met vijf kinderen in het maximale scenario 87.375 euro kindergeld kan krijgen. “Met dat bedrag kan je in ons land inderdaad een oud te renoveren appartement kopen of in sommige streken een klein te renoveren huis”, legt Yves Coemans uit. 

Coemans wijst er op dat gezinnen retroactief maximaal tot vijf jaar kindergeld kunnen terugkrijgen, dus geen acht of tien jaar. Voor het maximumscenario van 87.375 euro gelden trouwens heel wat voorwaarden. Zo gaat het om een geval met maximale retroactiviteit van vijf jaar, zijn de vijf kinderen allemaal meerderjarig en studeren ze allemaal in het secundair of hoger onderwijs, legt Coemans uit. “Een erg onwaarschijnlijke situatie, maar theoretisch mogelijk”, klinkt het.

“Met het maximumbedrag van 87.375 euro koop je enkel een klein appartement - al is het de vraag hoe je dan met zeven in zo’n appartement kan wonen - of in sommige streken zoals Ronse een klein te renoveren huis”, aldus Coemans. Om aan de kostprijs voor een gemiddelde woning in ons land te komen, dat is 260.000 euro, zou zo’n gezin asielzoekers volgens hem zeker 14 kinderen moeten hebben. 

Minister-president Jambon heeft ondertussen zelf ook gereageerd op de heisa. Hij deed dat, net zoals Rutten, met een bericht op Facebook waarin hij de gemoederen probeert te bedaren.

“Beste Gwendolyn, laat ons dezer dagen de zaken toch niet al te scherp stellen en (vermeende) tegenstellingen ten top drijven. Het voorbeeld dat ik heb gegeven, kwam bij herhaling ter sprake aan de onderhandelingstafel bij de vorming van onze Vlaamse regering. Net zoals vandaag was ook toen niet dit voorbeeld op zich de essentie, dan wel het bestaan van de uitwas door de maatregel. Die uitwas pakken we aan. Samen. Prettige feesten aan allen.”

Of het voorbeeld waarnaar Jambon verwijst ook echt heeft plaatsgevonden, weet de minister-president niet. Hij kan vandaag ook geen cijfers geven die het gebruik van het woord ‘uitwas’ rechtvaardigen. “Maar het gaat niet om cijfers,” zegt zijn woordvoerder Olivier Van Raemdonck, “het gaat om het principe. Vroeger betaalden we asielzoekers bij hun erkenning in één keer ook kindergeld uit voor de periode waarin ze op die erkenning hadden gewacht. Met dat systeem heeft deze regering komaf gemaakt. Nu gaat het recht op kindergeld pas in wanneer ze erkend zijn. Dat ene voorbeeld dient enkel om aan te tonen tot welke absurde gevolgen de vorige regelgeving kon leiden.”

Partijgenoot en Kamerlid Theo Francken verdedigt Jambon in zijn blog. “Ik ken dit concrete geval niet, maar het is - hoewel uitzonderlijk - perfect mogelijk”, zegt de ex-staatssecretaris voor Asiel en Migratie. “Jan verspreidt geen fake news.” De voormalige staatssecretaris voor Asiel en Migratie haalt een “echt uitzonderlijke casus” aan van een koppel dat bijvoorbeeld vijf kinderen heeft en 5 tot 10 jaar in de asielprocedure zit. “Dan kom je op bedragen van 80.000 - 160.000 euro en daarmee vind je op sommige plaatsen in Vlaanderen wel nog een huis”, aldus Francken.