Piek van vijfde golf wordt rond eind februari verwacht: ziekenhuizen vrezen te moeten kiezen wie nog intensieve zorg kan krijgen

Lees alles over het coronavirus in ons dossier

In het UZ Brussel worden momenteel 55 Covid-patiënten verzorgd, achttien onder hen liggen op de afdeling intensive care. Sinds vorige week werden 21 nieuwe coronagevallen opgenomen en konden 11 patiënten het ziekenhuis verlaten. Ondanks de algemene daling in Brussel zag het UZ er wel enkele coronagevallen bijkomen. “We zien natuurlijk ook patiënten die van buiten Brussel komen, maar het klopt dat we blijven hangen rond de 55 Covid-gevallen”, zegt Noppen.

Kurt Barbé voorspelt als wiskundige van het UZ Brussel nog een daling tegen het einde van het jaar, maar door de opkomst van de omikronvariant wordt die snel tenietgedaan. “Hij voorspelt ook dat we vanaf januari een stijging zien van de opnames - allicht ook op intensive care - met een vijfde golf en piek rond eind februari. Dat ziet er niet goed uit”, aldus Noppen.

Zijn oproep naar de beleidsmakers en het Overlegcomité is om maximaal te blijven inzetten op de boosterprikken en om de maatregelen te behouden en vooral te controleren. “Zeker geen versoepelingen, met alle respect voor de getroffen sectoren”, stelt de CEO. “Moeten er bijkomende maatregelen komen? Volgens sommige experten wel. Als je ziet wat er in andere landen gebeurt, denk ik toch dat we de mogelijkheid om te verstrengen open moeten houden.”

Volgens Zorgnet-Icuro krijgen burgers de laatste weken de indruk dat de vierde golf zo goed als voorbij is, door de vele berichten over dalende coronacijfers. “Niets is minder waar in de ziekenhuizen”, meldt de zorgkoepel. “Op dit moment liggen er om en bij de 2.600 Covid-patiënten in de Belgische ziekenhuizen. Maandag lagen er nog 732 patiënten in een intensief bed.  Pas een week geleden zette de daling zich in op intensieve zorg. Sinds begin november werd in de ziekenhuizen de planbare zorg stelselmatig afgeschaald en uitgesteld.”

Door een personeelsuitval van ongeveer 15 procent zijn er bovendien enorm veel problemen om op te schalen en te reorganiseren. Er waren de afgelopen weken 1.800 IC-bedden in plaats van de gebruikelijke 2.000 beschikbaar. Hierdoor waren er slechts 1.100 IC-bedden beschikbaar voor niet-Covid-zorg, terwijl er in een normale winter permanent ongeveer 1.400 bedden worden ingenomen door gewone patiënten. “Aan het huidige ‘dalingstempo’ zouden we ruw geschat nog zes weken nodig hebben vooraleer de zorg helemaal kan hernemen.”

Maar de opkomst van de omikronvariant zal dat hoogstwaarschijnlijk verhinderen, zegt de zorgkoepel. “Prognoses tonen dat de exponentiële stijging van besmettingen al tegen begin januari een enorm hoge druk zal geven op de eerste lijn. Vanaf de tweede week van januari verwachten de ziekenhuizen een toestroom van patiënten met de omikronvariant.”

Veel ziekenhuizen zitten momenteel in fase 2A, met 60 procent van de IC-capaciteit voorbehouden voor corona. Verder opschalen is volledig onrealisch, zegt Zorgnet-Icuro. “Zoals al zo vaak gesteld in deze crisis gaat het niet om de infrastructuur (ruimten en bedden) maar om geschoold personeel dat de mensen moet verzorgen. Na 22 maanden zijn de limieten bereikt.”

Omdat de limieten van het zorgsysteem in zicht komen, vraagt Zorgnet-Icuro steun aan de politici. “De overheid moet weten welke risico’s ze wil nemen”, zegt gedelegeerd bestuurder Margot Cloet. “Geven we omikron te veel speelruimte, dan kunnen we in een scenario terechtkomen van bikkelharde dilemma’s in de zorg. De ziekenhuizen hebben de risico’s afgewogen; we weten wat er zal gebeuren in een slecht scenario. Het is de plicht van de politici om aan de bevolking uit te leggen wat die mogelijke risico’s zijn, en hun beslissingen hierop te baseren. En remember de les van de vorige golven: wanneer de besmettingen exploderen, is het voor de ziekenhuizen al te laat. Laat ons het zekere voor het onzekere nemen.”

Nog volgens de laatste prognoses zullen huisartsenpraktijken begin januari geconfronteerd worden met stijgende besmettingscijfers. “We zitten met een variant die mogelijk twee tot drie keer besmettelijker is, dus we kunnen ook twee tot drie keer meer besmettingen te zien krijgen dan in de vorige golf”, aldus Domus Medica-voorzitter Roel Van Giel. “Daarom vragen we dat de belasting van de eerstelijnszorg in de gaten wordt gehouden.”

Moesten de cijfers snel stijgen, dan kijken de huisartsen in de eerste plaats naar een aanpassing van de test- en tracingaanpak. “Bij de vierde golf hebben we tegen de rand van de capaciteit van de eerstelijn gezeten. Indien we daar bij een vijfde golf over gaan, zijn er niet veel opties: dan moeten we ons focussen op de symptomatische patiënten.”

De huidige teststrategie, met één test na een hoogrisicocontact voor volledig gevaccineerden, is voor de huisartsen op dit moment haalbaar. “Maar we willen dat de scenario’s klaarliggen wanneer de situatie verandert.”

Welke maatregelen er morgen genomen moeten worden, is volgens Van Giel een politieke keuze. “Niemand kan voorspellen hoe de situatie zal evolueren. Je kan kiezen voor een veiligheidsscenario zoals in Nederland of niet. Maar als de politici daar niet voor kiezen, moet er wel een B-scenario zijn.” 

Lees ook: “Niet alleen hapjes en aperitieven buiten, graag tussendoor ook nog eventjes afkoelen”: zo vier je veilige en gezellige eindejaarsfeesten (+)