Laatstejaarsleerlingen roken en drinken opnieuw meer

Het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs organiseert elk schooljaar een grootschalige bevraging bij leerlingen uit het secundair onderwijs over roken, het gebruik van alcohol, psychoactieve medicatie, illegale drugs en gokken en gamen. Uit de ruim 35.000 respondenten wordt dan een representatieve steekproef getrokken van ongeveer 7.500 leerlingen tussen 12 en 18 jaar in zowel ASO, BSO als TSO.

De resultaten voor het schooljaar 2018-2019 zijn een “reden tot alertheid”, zegt de VAD. Een aantal positieve evoluties van de voorbije jaren zet zich niet langer door.

Zo is de daling van het tabaksgebruik van de voorbije tien jaar voor het eerst gestopt. De voorbije jaren daalde het aantal jongeren dat in het laatste jaar gerookt had, het zogenaamde ‘laatstejaarsroken’, stelselmatig. 

Dat was in het schooljaar 2018-2019 niet langer het geval. Zowel bij de leerlingen jonger als ouder dan 16 jaar steeg het laatstejaarsgebruik van tabak. 

Bij de 16-plussers gaat het om 35,3 procent van de bevraagde jongeren, tegenover 33,7 procent in het schooljaar 2017-2018. Bij de -16-jarigen is het laatstejaarsgebruik gestegen naar 8,8 procent, in vergelijking met 8 procent in 2017-2018. 

De cijfers komen wel nog niet in de buurt van de percentages in bijvoorbeeld 2009-2010 - respectievelijk bijna 40 en 14 procent.

Het gebruik van alcohol toont ongeveer dezelfde tendens. Het blijft het enige genotsmiddel dat de meerderheid van de jongeren ooit al eens heeft gebruikt: bijna 57 procent van de leerlingen heeft ooit alcohol gedronken, iets meer dan 51 procent consumeerde het goedje tijdens het afgelopen jaar. Het aandeel van die ‘laatstejaarsdrinkers’ liep in het schooljaar 2017-2018 voor het eerst terug tot minder dan de helft van de leerlingen, maar zit daar nu toch weer boven.

Het VAD noemt vooral het stijgende alcoholgebruik bij 12- tot 14-jarigen “verontrustend”. Bijna een kwart van die leerlingen had in het voorbije jaar alcohol geconsumeerd, 11 procent zelfs in de laatste maand. 

Het aantal van die jongeren dat ooit alcohol dronk is in 2018-2019 voor het eerst weer gestegen na jaren van daling, van 29,4 procent in 2017-2018 tot bijna 32 procent in het schooljaar erna.

Volgens het Vlaams expertisecentrum is er nog niet meteen reden tot bezorgdheid. “Het iets minder positieve beeld kan tijdelijk van aard zijn”, klinkt het. Toch kan het niet de bedoeling zijn om nog een jaar of langer af te wachten, waarschuwt het VAD. Preventie is daar de sleutel. 

Bovendien is het schooljaar 2018-2019 voorlopig het laatste zonder effect van het coronavirus. “Door de stress en de beperkte sociale contacten en ontspanningsmogelijkheden bestaat het risico dat jongeren meer alcohol drinken of drugs gebruiken om met die negatieve emoties om te gaan”, waarschuwt directeur Kathleen Peleman. “Op termijn kan dat leiden tot meer problematische gebruikspatronen.”