Kunstenaar Jan Fabre gaat niet in beroep tegen vonnis

Bijna vier jaar geleden werd een open brief gepubliceerd waarin Jan Fabre door een aantal voormalige dansers en acteurs van het gezelschap Troubleyn werd beticht van grensoverschrijdend gedrag. “Hij verkiest nu te berusten in het vonnis, ook al valt de uitspraak hem bijzonder zwaar”, klinkt het bij monde van zijn advocate Eline Tritsmans. “Beroep aantekenen zou betekenen dat de hele controverse rond de persoon van Jan Fabre een tweede leven zou gaan leiden. Dat ziet de theatermaker liever niet gebeuren.”

Volgens de advocate roept de uitspraak van de rechtbank wel vragen op bij het begrip “artistieke vrijheid”. “De rechters vormen hun oordeel over de schuld immers op de afweging of bepaalde handelingen al dan niet ‘artistieke waarde’ hebben. De vraag is hoe ver een rechter kan gaan bij het evalueren van een artistiek proces en of deze uitspraak geen gevolgen zal hebben voor andere kunstenaars”, luidt het.

Zo had de rechtbank bijvoorbeeld moeite met een pose tijdens een fotoshoot die gebaseerd was op verschillende kunstwerken van grote meesters, zoals Rubens. Verschillende performers werden naakt gefotografeerd in het bijzijn van professionele fotografen en assistenten. Fabre vroeg een model om zich om te draaien, haar benen te spreiden en haar hoofd tussen haar benen te laten hangen. De rechtbank oordeelde daarop dat er geen bewijs was dat deze pose enige artistieke waarde had, noch dat deze geïnspireerd zou zijn geweest door het werk van Rubens.

Volgens Tritsmans begeeft de rechtbank zich met deze uitspraak daarmee op het pad van inmenging in de artistieke vrijheid van een kunstenaar.

Tritsmans onderstreept verder dat de veroordeling van Fabre ook de wenkbrauwen doet fronsen in de dans- en theaterwereld. “Maar liefst 175 (ex-)medewerkers en collega’s hebben een gezamenlijke verklaring opgesteld. Zij kunnen zich niet vinden in het beeld dat van Fabre is opgehangen. De lijst van ondertekenaars die zich hebben verzameld in het collectief ReFrame (www.reframeplatform.com) groeit nog elke dag aan.”

“De zaak heeft al veel te lang aangesleept en de reputatieschade die werd aangericht, is onherroepelijk. Jan Fabre wil zich nu samen met zijn gezelschap vooral concentreren op de kunst en de toekomst”, besluit de advocate.

Ook de burgerlijke partijen tekenden geen beroep aan, waardoor de zaak dus is afgerond. “Het is voor elk van ons een persoonlijke overwinning dat we onze stem hebben durven laten horen. Dat de rechtbank ernaar geluisterd heeft en ons gelooft, is een belangrijke tweede overwinning. Dat Fabre gestopt wordt in zijn schadelijk patroon en geen slachtoffers meer mag maken, is een derde overwinning”, aldus advocate An-Sofie Raes, die de burgerlijke partijen vertegenwoordigde.

“Uit het vonnis blijkt duidelijk dat de rechtbank de ernst en het patroon van de feiten erkent. Dat Fabre veroordeeld wordt voor zijn gedrag ten aanzien van zes vrouwen, sterkt in die zin absoluut ook de anderen. Zij hebben gelijkaardige verhalen waarin telkens hetzelfde patroon terugkeert”, aldus nog Raes.