Klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo) wil snel koolstoftaks invoeren: “Groene fiscaliteit kan verschillende vormen aannemen”

De CO2-uitstoot van de industrie en de energiesector wordt op Europees niveau belast via het emissiehandelssysteem (ETS). Maar een groot aandeel van de uitstoot is afkomstig van de zogenaamde niet-ETS-sectoren zoals transport, handel, diensten, landbouw, gezinnen en bepaalde onderdelen binnen de industrie en de energie. 

Federaal minister van Klimaat en Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo) wil daar iets aan veranderen, zo staat in haar beleidsverklaring. “Op mijn initiatief zullen binnen de regering concrete voorstellen worden gedaan om onmiddellijk een dergelijke tarifering in te voeren in de niet-ETS-sectoren en die te koppelen aan de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de tarifering sociaal rechtvaardig is”, klinkt het.

Hoe de belasting er precies moet uitzien, hoeveel ze moet opbrengen en waar de opbrengst voor gebruikt zal worden, is nog niet duidelijk. Khattabi benadrukt in haar beleidsverklaring wel dat initiatieven afgestemd worden op Europese beslissingen en dat ze moet kaderen in een bredere groene financieringsstrategie. 

De oppositiepartijen zijn niet overtuigd van de plannen. N-VA-energiespecialist Bert Wollants vreest voor een “platte belasting”. “Het is duidelijk dat u wilt belasten, dat u mensen wilt laten betalen, maar u heeft het nergens over wat u met die taks wilt doen. Gaat u daarmee de begroting financieren? Nieuwe gascentrales bouwen? Of gaat u alles dat wordt opgehaald ook teruggeven? Ik kan alleen maar het ergste vrezen en met mij heel velen”, klonk het. 

Ook Vlaams Belang-Kamerlid Kurt Ravyts heeft bedenkingen. “Als fractie zijn we daar niet bijster enthousiast over”, zei hij. De extreemrechtse partij vraagt zich af hoe de tarifering zal rijmen met sociale rechtvaardigheid. “Ik moet dat allemaal nog zien”, aldus Ravyts. “Als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen.”

“U stapt blindelings mee in de liberale logica”, verweet PVDA-politica Greet Daems de minister dan weer. “We hebben een ‘red green deal’ nodig, een ambitieus plan met investeringen die sociaal rechtvaardig zijn en de grootste vervuilers doet betalen. Nu zegt u dat de vervuiler betaalt, maar in de praktijk betekent dat gewoon dat wie betaalt, mag blijven vervuilen. Maatregelen die aansporen tot zelfregulering werken niet.”

Maar ook binnen de meerderheid klinkt hier en daar bezorgdheid. De MR reageert het felst. “De MR is niet gewonnen voor een Belgische koolstoftaks. Die weegt op de middenklasse en de werkenden en dat is onaanvaardbaar”, zei Kamerlid Christophe Bombled onomwonden. Eerder op de dag liet de voorzitter van de Franstalige liberalen Georges-Louis Bouchez zich op twitter al uit over de plannen van Khattabi. “Een koolstoftaks die de middenklasse straft en onze bedrijven opzadelt met een handicap, zou onaanvaardbaar zijn”, klonk het daar. De MR pleit voor een Europese aanpak om gedragswijzigingen te bekomen.

Open Vld’er Patrick Dewael verwees naar het regeerakkoord, waarin staat dat het om een budgetneutraal instrument moet gaan waarbij de inkomsten terugvloeien naar burgers en bedrijven. “Dat is wat in het regeerakkoord staat en dat geniet mijn volle steun, uiteraard met de nodige sociale correcties.” “Ondoordachte en eenzijdige initiatieven gaan we federaal niet ondersteunen of invoeren”, tweette ook Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert. “Niemand engageerde zich tot iets op dat vlak in het regeerakkoord.” 

Sp.a-Kamerlid Kris Verduyckt hamerde vooral op de sociale rechtvaardigheid van de taks. “Het heeft geen enkele zin om een gezin met een koelkast van 15 jaar oud zwaarder te belasten met een koolstoftaks, want zo verkleinen we de kans dat ze gaan investeren in een nieuw toestel”, aldus Verduyckt. Een koolstoftaks kan volgens de socialisten een gunstig effect hebben op de ecologische voetafdruk op voorwaarde dat de belasting sociaal sturend is, “maar daar zijn ook andere mogelijke pistes voor”. “De grootste winst zit volgens ons in de aanpassing van oudere woningen, en daar moeten we de eigenaars ook bij helpen”, zei Verduyckt nog. “U zult in elk geval een partner in ons vinden als u oplossingen zoekt in dat dossier.”

CD&V-Kamerlid Leen Dierick tot slot benadrukte dat Khattabi zal moeten overleggen met CD&V-vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem. Ook voor Dierick is het belangrijk dat de heffing sociaal rechtvaardig is voor kwetsbare gezinnen. 

Khattabi zelf benadrukte in haar antwoorden in Commissie dat de hele kwestie ingebed zal worden in een globale fiscale hervorming die tegen 2024 op poten moet staan. “Ik ga niet onafhankelijk te werk. Ik zal mijn bijdrage leveren aan die hervorming, die aangestuurd zal worden door de minister van Financiën”, zei ze.

De Ecolo-politica benadrukte dat er een aspect van groene fiscaliteit in die hervorming moet zitten, maar “die kan verschillende vormen aannemen”, klonk het. “Het kan fiscaliteit zijn die aanzet tot goed gedrag, of die op zijn minst gunstige keuzes dwingender maakt.” Bovendien zal elke vorm van fiscaliteit sowieso sociaal zijn, zei Khattabi. “Het klimaatbeleid zal sociaal zijn, of het zal niet zijn.” 

Lees ook: Hoe krijgen we België klimaatneutraal tegen 2050? (+)