Tijdens de coronacrisis heeft de regering de portefeuille opengetrokken om mensen en bedrijven te steunen. Dat was helemaal terecht, aldus het IMF, maar het heeft de staatsschuld wel doen toenemen tot ruim 114 procent van het bruto binnenlands product. In de jaren voor de crisis was dat cijfer net onder 100 procent gezakt. Van de EU mag de schuld eigenlijk niet boven 60 procent van het bbp uitkomen.

“Het huidige plan volstaat niet om de schuld in een neerwaartse trend te krijgen en de nodige buffers aan te leggen voor toekomstige schokken”, zei IMF-missiehoofd voor België Mark Horton tijdens een persconferentie over de jaarlijkse doorlichting. Horton en zijn team spraken de voorbije twee weken met vertegenwoordigers van de regering en het bedrijfsleven.

België krijgt complimenten voor de goede aanpak van de coronacrisis en de “indrukwekkende” vaccinatiecampagne, maar de focus moet volgens het IMF nu stilaan weer naar de begroting gaan. “België stond er niet voor bekend veel fiscale ruimte te hebben toen het in de crisis terechtkwam, maar er was wel wat ruimte om het tekort te vergroten om te antwoorden op de Covid-crisis. Met de crisis achter ons, denken we dat het nodig is om de buffers te herstellen”, aldus Horton.

De lage rente helpt wel, maar het IMF maakt zich zorgen dat die toestand kan wijzigen. “We zien al druk op de inflatie en al wat flessenhalzen in de leverketen. Dat kan uiteindelijk tijdelijk blijken, maar de Belgische overheidsfinanciën zitten niet in een positie waarin een scherpe rentestijging eenvoudig aan te pakken zou zijn.” Bovendien is het belangrijk om ruimte te maken voor meer publieke investeringen, vindt het IMF. “Er zijn veel investeringen vertraagd.”

Op vlak van belastingen vindt het IMF dat de vele verschillende specifieke voordelen in de personenbelasting of btw onder de loep genomen moeten worden en indien nodig afgeschaft. De instelling pleit al jaren tegen het voordeel voor bedrijfswagens en herhaalde dat pleidooi opnieuw in het verslag van dit jaar, ondanks de aangekondigde vergroeningsoperatie waarbij vanaf 2026 enkel uitstootvrije bedrijfswagens nog aftrekbaar zijn. Ook de invoering van een vermogenswinstbelasting is een mogelijkheid, aldus Horton.

Het IMF zal ook met belangstelling kijken naar aangekondigde hervormingen voor de arbeidsmarkt en de pensioenen. Die zullen nodig zijn om de ambitie van een werkgelegenheidsgraad van 80 procent te halen tegen 2030, denkt het IMF. Veel initiatieven zitten nog in een pril stadium. Voor de pensioenhervorming kijkt de instelling uit naar voorstellen van minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) in september.

In een reactie zegt premier Alexander De Croo (Open Vld) dat het regeerakkoord ambitieus is op het vlak van structurele hervormingen. “Sommige hervormingen zijn al opgestart ondanks Covid-19, zoals de herziening van het regime voor bedrijfswagens. De uitdaging bestaat er nu in om te profiteren van de relance om de geplande hervormingen te versnellen”, aldus de eerste minister.

Staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) volgt het IMF-standpunt over de schuld. “De aangroei van onze schuld afremmen en stoppen is inderdaad een van de belangrijkste uitdagingen voor deze regering”, zegt ze. De Bleeker pleit voor extra inspanningen als het economisch herstel het toelaat. Ze merkt op dat de begrotingsinspanningen nog meer in coördinatie met de gewesten moeten gebeuren en zegt daarover gesprekken te zullen voeren met haar regiocollega’s.

Langs Vlaamse kant ziet minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) in het IMF-pleidooi voor besparingen een bevestiging van de visie van de Vlaamse regering. “Er is niets mis met een overheid die niet meer uitgeeft dan er binnenkomt. Wij zijn alvast bezig met ons huiswerk en nemen het voortouw om de uitgaven onder de loep te nemen”, zegt hij.